เครื่องมือการจัดเก็บข้อมูล 13 ภูมิปัญญาท้องถิ่น
ชื่อ ขุบ (อีทุบ)
ประเภทและลักษณะ ขุบ ทำมาจากท่อนไม้เนื้อแข็ง ที่มีขนาดความยาวประมาณ 2 เมตร และมีเส้นผ่านศูนย์กลางประมาณ 25 เซนติเมตร การทำจะใช้ขวานถาก ไม้ให้เป็นเฟือง 7-8 เฟือง ที่ปลายท่อนขุบทั้งสองด้าน จะทำเป็นเดือยกลม ๆ ไว้ เพื่อเป็นเพลาสอดกับไม้ ที่เจาะรูไว้สำหรับใส่เดือย ตีไม้ยึดหรือทำเดือยใส่ไม้ตั้ง หรือลูกตั้งนั้น ทำไม้คานยาว ๆ สองท่อนยึดกับตัวขุบ แล้วใช้ควายหรือวัวลาก เพื่อใช้งานเรียกว่า ตีขุบ
ประวัติความเป็นมา ขุบ เป็นเครื่องมือในการเตรียมสำหรับการทำนาดำของชาวนาในสมัยก่อน จะใช้กันในแถบพื้นที่อำเภอศรีสัชนาลัย จังหวัดสุโขทัยและหลายจังหวัดทางภาคเหนือและภาคกลาง ปัจจุบันไม่มีการใช้แล้วเนื่องจากมีรถไถเข้ามาใช้แทน
ความเชื่อที่เกี่ยวข้อง -
วัสดุที่ใช้ ไม้เนื้อแข็ง
วิธีทำ ขุบ เป็นเครื่องมือที่ใช้ในการย่อยดิน และบดทับวัชพืชให้จมในดิน ซึ่งเป็นการเตรียมดินก่อนปลูกข้าว ของชาวนาโดยมากมักใช้ขุบในแปลงนาที่พึ่งถางใหม่ๆ ที่มีตอไม้ และหญ้าขึ้นอยู่มากๆ โดยชาวนาจะใช้วัว หรือควายในการลากขุบ ซึ่งเฟืองจะทำหน้าที่ย่อยดินในเวลาขุบหมุน โดยขุบจะหมุนตีดินไปเรื่อยๆ จนกว่าดินเหลวได้ที่เหมาะสำหรับเพาะปลูกข้าวได้
บทบาทและหน้าที่ ความสำคัญในอดีต -
วิธีการเรียนการสอน -
ประโยชน์ของภูมิปัญญา การเตรียมดิน สำหรับการทำนาดำ
สถานที่ ภายในบริเวณพิพิธภัณฑ์ผ้าทองคำ เลขที่ 477 หมู่ที่ 2 บ้านหาดเสี้ยว ตำบลหาดเสี้ยว อำเภอศรีสัชนาลัย จังหวัดสุโขทัย