พระที่นั่งพิมานมงกุฎ อายุ สร้างขึ้นในรัชกาลพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ที่อยู่แหล่งที่ตั้ง ตั้งอยู่ในเขตตำบลท่าหิน อำเภอเมืองลพบุรี จังหวัดลพบุรี สถานภาพของสถานที่ เป็นอาคารจัดแสดง พิพิธภัณฑ์สถานแห่งชาติ พระนารายณ์ราชนิเวศน์ ความสำคัญในอดีต ใช้เป็นท้องพระโรงเสด็จออกว่าราชการ ของรัชกาลที่ 4 สภาพทางภูมิศาสตร์ ตั้งอยู่ใกล้แม่น้ำลพบุรี สภาพทางเศรษฐกิจสังคม ลักษณะเด่นทางวัฒนธรรม ประวัติความเป็นมา พระที่นั่งพิมานมงกุฏเป็นอาคารสูง 3 ชั้น สร้างขึ้นในรัชกาลพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว เป็นสถาปัตยกรรมแบบจีน สำหรับเป็นที่ประทับส่วนพระองค์ ประกอบด้วยพระที่นั่ง 4 องค์เชื่อมติดกัน พระที่นั่งพิมานมงกุฎ สร้างขึ้นในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว เป็นหมู่พระที่นั่ง ประกอบด้วย พระที่นั่งอักษรศาสตราคม พระที่นั่งไชนศาสตรกรเดิมคงเป็นที่เก็บศาสตราวุธ พระที่นั่งวิสุทธิวินิจฉัย ใช้เป็นท้องพระโรงเสด็จออกว่าราชการแผ่นดิน ส่วนที่เรียกว่าพระที่นั่งพิมานมงกุฎ เป็นอาคาร 3 ชั้น ชั้นสามเป็นห้องบรรทมของพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ลักษณะทางสถาปัตยกรรมของหมู่พระที่นั่ง เปนแบบตะวันตก หลังคาพระที่นั่งแต่เดิมมุงด้วยกระเบื้องมีลอนคล้ายเก๋งจีน แล้วมุงด้วยกระเบื้องธรรมดาภายหลัง พระที่นั่งพิมานมงกุฎเป็นที่จัดแสดงศิลปะโบราณวัตถุ ตั้งแต่สมัยก่อนประวัติศาสตร์จนถึงสมันรัตนโกสินทร์ โดยเฉพาะชั้นที่ 3 เป็นห้องที่ระลึกพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว สถานที่สำคัญ พระที่นั่งพิมานมงกุฎ มีสิ่งน่าสนใจดังนี้ • ชั้นที่ 1 จัดแสดงโบราณวัตถุสมัยก่อนประวัติศาสตร์อายุราว 3,500-4,000 ปี เช่น ภาชนะดินเผารูปวัว โครงกระดูกมนุษย์ ขวานหิน ขวานสำริด จารึกโบราณ เครื่องประดับทำจากหินและเปลือกหอย พระพิมพ์ที่พบตามกรุในลพบุรี รูปเคารพในศาสนาพราหมณ์-ฮินดู โบราณวัตถุสมัยทวารวดี ฯลฯ • ชั้นที่ 2 จัดแสดงโบราณวัตถุต่างๆ ที่พบในลพบุรี เช่น ทับหลังแกะสลักรูปพระอินทร์ทรงช้างเอราวัณ พระพุทธรูปสมัยลพบุรีแบบต่างๆ เครื่องถ้วยกระเบื้องทั้งของจีน และไทย เป็นต้น • ชั้นที่ 3 เป็นห้องบรรทมของพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าฯ จัดแสดงฉลองพระองค์ เครื่องแก้ว และภาชนะที่มีตราประจำพระองค์ • ทิมดาบ สร้างสมัยรัชการที่ 4 เป็นที่พักของทหารรักษาการณ์