พระนารายณ์ราชนิเวศน์ อายุ 300 กว่าปี (สร้างขึ้นเมื่อ พ.ศ. 2209 ) ที่อยู่แหล่งที่ตั้ง ตั้งอยู่ในเขตตำบลท่าหิน อำเภอเมืองลพบุรี จังหวัดลพบุรี สถานภาพของสถานที่ พิพิธภัณฑ์สถานแห่งชาติ ความสำคัญในอดีต ใช้เป็นที่ทรงปประทับ ล่าสัตว์ ออกว่าราชการ และต้อนรับแขกเมือง สภาพทางภูมิศาสตร์ ตั้งอยู่ใกล้แม่น้ำลพบุรี สภาพทางเศรษฐกิจสังคม ลักษณะเด่นทางวัฒนธรรม ประวัติความเป็นมา พระนารายณ์ราชนิเวศน์ เป็นพระราชวังที่สมเด็จพระนารายณ์มหาราชโปรดให้สร้างขึ้นเมื่อ พ.ศ. 2209 บนพื้นที่ 41 ไร่ ณ เมืองลพบุรี เพื่อใช้เป็นที่ประทับ ล่าสัตว์ ออกว่าราชการ และต้อนรับแขกเมือง พระองค์ทรงประทับ ณ พระราชวังแห่งนี้ประมาณ 8-9 เดือนในช่วงปลายรัชกาลและเสด็จสวรรคต ณ พระที่นั่งสุทธาสวรรค์ เมื่อวันที่ 11 กรกฎาคม พ.ศ. 2232 ภายหลังการเสด็จสวรรคตของสมเด็จพระนารายณ์มหาราช พระนารายณ์ราชนิเวศน์ถูกทิ้งร้าง จนถึงรัชสมัยของพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว พระองค์โปรดให้บูรณะพระราชวังของสมเด็จพระนารายณ์มหาราช และสร้างพระที่นั่งขึ้นใหม่ในปี พ.ศ. 2399 และพระราชทานนามว่า "พระนารายณ์ราชนิเวศน์" สถานที่สำคัญ สิ่งก่อสร้างภายในพระราชวัง พื้นที่ทั้งหมดภายในพระราชวังแบ่งออกเป็น 3 เขตคือหลังสิ้นรัชกาลพระราชวังแห่งนี้ก็ถูกทิ้งร้างไป จนกระทั่งพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้บูรณะซ่อมแซมพระราชวังแห่งนี้และโปรดให้สร้างพระที่นั่งขึ้นใหม่ ปัจจุบัน พระนารายณ์ราชนิเวศน์ได้ใช้เป็นพิพิธภัณฑ์ เขตพระราชฐานชั้นนอก มีอาคารที่สร้าง ในสมัยสมเด็จพระนารายณ์มหาราช ได้แก่ อ่างเก็บน้ำซับเหล็ก สิบสองท้องพระคลัง ตึกพระเจ้าเหา กรับรองคณะทูตต่างประเทศ โรงช้างหลวง เขตพระราชฐานชั้นกลาง มีพระที่นั่งที่สร้างในสมัยสมเด็จพระนารายณ์มหาราช 2 องค์ และสร้างในสมัยพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ได้แก่ พระที่นั่งจันทรพิศาล พระที่นั่งจันทรพิศาล หมู่พระที่นั่งพิมานมงกุฎ เขตพระราชฐานใน ในสมัยสมเด็จพระนารายณ์มหาราช มีอาคารที่สร้าง ได้แก่ พระที่นั่งสุทธาสวรรย์ หมู่ตึกพระประเทียบ