วัดไลย์ ตั้งอยู่ริมน้ำบางขาม ตำบลเขาสมอคอน อำเภอท่าวุ้ง จังหวัดลพบุรี สถานภาพของสถานที่ วัด ความสำคัญในอดีต เป็นวัดที่สร้างในสมัยอยุธยา สิ่งสำคัญในวัดนี้คือ ลายปูนปั้นประดับวิหาร เป็นงานศิลปกรรมที่งดงามและมีคุณค่ายิ่ง ภาพปูนปั้นที่วิหารเก่ห้อง ผนังวิหารด้านทิศตะวันออกเป็นเรื่องทศชาติ ด้านทิศตะวันตกเป็นเรื่องปฐมสมโพธิ ประมาณอายุว่า อยู่ในสมัยอยุธยาตอนต้น พระประธานในวิหาร เป็นพระพุทธรูปปางสมาธิขนาดใหญ่ มีซุ้มเรือนแก้วคล้ายกับซุ้มของพระพุทธชินราช ที่จังหวัดพิษณุโลก กรมศิลปากรได้ประกาศขึ้นทะเบียนวัดไลย์ เป็นโบราณสถานของชาติเมื่อ พ.ศ. 2479 สภาพทางภูมิศาสตร์ ที่ราบลุ่มแม่น้ำบางขาม สภาพทางเศรษฐกิจสังคม ลักษณะเด่นทางวัฒนธรรม รูปหล่อพระศรีอริยเมตไตร มีงานประเพณีที่สำคัญคือประเพณีชักพระศรีอาริย์จะมีในวันขึ้น 14 คํ่าเดือน 6 ของทุกปี ประวัติความเป็นมา เป็นวัดเก่าตั้งแต่สมัยกรุงศรีอยุธยาตอนต้น รัชกาลสมเด็จพระเจ้าบรมโกศทรงปฏิสังขรณ์ มีพระวิหาร ซึ่งเป็นสถาปัตยกรรมแบบอยุธยาตอนต้น คือ มีลักษณะเจาะช่องผนังแทนหน้าต่าง ๆ ภายในมีพระประธานขนาดใหญ่ปางมารวิชัย ลงรักปิดทอง มีซุ้มเรือนแก้วแบบพระพุทธชินราช จังหวัดพิษณุโลก ด้านหน้าและด้านหลังของพระวิหารมีลายปูนปั้นเรื่องทศชาติ และเรื่องปฐมสมโพธิงามน่าดูนัก ซึ่งนับว่าเป็นภาพประติมากรรมฝาผนังขนาดใหญ่ที่มีความสำคัญยิ่งชิ้นหนึ่งของชาติ นอกจากนี้ วัดไลย์ยังมีรูปพระศรีอาริย์เป็นของสำคัญอีกอย่างหนึ่งซึ่งผู้คน นับถือกันมาแต่โบราณ ในรัชกาลที่ 5 ไฟป่าไหม้วิหารรูปพระศรีอาริย์ชำรุดไป พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวโปรดฯให้อัญเชิญลงมาปฏิสังขรณ์ในกรุงเทพฯ แล้วคืนกลับไปประดิษฐานอย่างเดิม ถึงเทศกาลราษฎรยังเชิญออกแห่เป็นประเพณีทุก ปี ปัจจุบันทางวัดได้ก่อสร้างวิหารสำหรับประดิษฐานพระศรีอาริย์ขึ้นใหม่ ด้านหน้าเป็นรูปมณฑลจตุรมุขแลดูสง่างามมาก พระศรีอาริยเมตไตรยหรือหลวงพ่อพระศรีอาริย์ ซึ่งชาวบ้านนับถือกันมาแต่ครั้งโบราณ มีงานนมัสการที่ยิ่งใหญ่เป็นประจำทุกปี ศิลปะชิ้นเอกที่ไม่ควรพลาดชมคือ ปูนปั้นที่ผนังด้านนอกวิหารเรื่องพุทธประวัติและทศชาติชาดก นอกจากนี้ยังมีพิพิธภัณฑ์จัดแสดงโบราณวัตถุและข้าวของเครื่องใช้ที่ชาวบ้านนำมาถวายให้ชมด้วย