กี่กระตุกคือเครื่องมือทอผ้าชนิดหนึ่ง (“กี่” ภาษาไทยถิ่นเหนือและอีสานจะเรียกว่า กี่ หรือ หูก ภาษาไทยถิ่นใต้เรียก เก) ประยุกต์มาจาก “กี่มือ” แบบดั้งเดิม ซึ่งใช้แรงจากมือของผู้ทอส่งกระสวยของเส้นด้ายพุ่งให้ผ่านเส้นด้ายยืนที่ขึงตึงในทางขัดกัน แต่กี่กระตุกจะดัดแปลงโดยการใช้เชือกเป็นตัวกระตุกกระสวยให้พุ่งผ่านอย่างรวดเร็ว ดังนั้นคำว่า “กี่กระตุก” จึงมีที่มาจากลักษณะอาการกระตุกเชือกนั่นเอง หลักการการทำงานของ “กี่” โดยทั่วไป ก็คือการทำให้เกิดการขัดกันระหว่างเส้นด้ายในแนวตั้งและเส้นด้ายในแนวนอน โดยตัวกี่กระตุกจะมีลักษณะเป็นโครงเสาหลัก 4 เสา ซึ่งต้องได้มุมฉาก และมีความมั่นคงแข็งแรง ไม่โย้เอนไปมา เพื่อให้เกิดความสม่ำเสมอของเส้นด้ายของเนื้อผ้า ด้านหนึ่งจะมีไม้กระดานพาดสำหรับผู้ทอนั่ง ด้ายที่ขึงให้ตึงจากด้านผู้ทอ ไปยังอีกด้านหนึ่งจะเรียกว่าเส้นยืน หรือเส้นเครือ จะมีความยาวเท่าใดหรือมีจำนวนกี่เส้น ขึ้นอยู่กับความกว้าวและความยาวของผ้า ส่วนด้ายพุ่งจะร้อยอยู่กับกระสวย เพื่อใช้พุ่งด้ายเข้าไปขัดกับเส้นด้ายยืนทุกเส้น พุ่งไปและกลับตามลวดลายและความยาวของผ้าที่กำหนด กี่กระตุกในภาพเป็นของนางทองจันทร์ จันทร์เทพ อยู่บ้านเลขที่ 92/3 หมู่ 3 บ้านกุ่ม ตำบลห้วยไผ่ อำเภอโขงเจียม จังหวัดอุบลราชธานี