ตะเกียงเจ้าพายุ ตัวตะเกียงทำจากโลหะ กระจก ไส้ให้แสงสว่างทำจากใยสังเคราะห์ วิวัฒนาการมาจากโฮงขี้ไต้หรือกะบอง ใช้น้ำมันก๊าดเป็นเชื้อเพลิง โดยใช้แรงอัดจากลมพ่นน้ำมันออกมาเป็นฝอยหรือละอองที่ไส้ใยสังเคราะห์และต้องอัดลมหรือเติมลมทุกระยะ ตัวตะเกียงเจ้าพายุจะมี นมหนู มีวาล์ว มีท่อส่งน้ำมัน ตัวเปิดปิดน้ำมัน มีเกจ์วัดความดัน ไส้ตะเกียง
ประวัติความเป็นมาของตะเกียงเจ้าพายุดวงแรกของโลกได้ถือกำเนิดขึ้นตามที่มีเอกสารยืนยัน ในปี ค.ศ. 1895 โดย Meyenberg, Wendorf และ Henlein ตะเกียงประเภทนี้นอกจากใช้บ้านเรือนแล้วยังได้ถูกนำไปใช้ในโคมไฟตามถนนหนทาง รวมถึงประภาคาร สมัยก่อนบ้านที่มีตะเกียงเจ้าพายุจะค่อนข้างมีฐานะ เช่น บ้านผู้ใหญ่บ้าน เพื่อเอาไว้จุดแสงสว่างตอนมีงานบุญ หรือประชุมกับลูกบ้าน
เมื่อวิวัฒนาการมาถึงการใช้กระแสไฟฟ้า การใช้ตะเกียงเจ้าพายุ ก็ลดน้อยลงไปมาก จนแทบไม่มีแล้ว กลายเป็นวัตถุโบราณเก็บไว้ในพิพิธภัณฑ์แทนหรือเอาไว้ประดับตกแต่งอาคารบ้านเรือนร้านค้า
ตะเกียงเจ้าพายุ อายุ 100-120 ปี บริจาคโดยชาวบ้านสว่าง เก็บรักษาไว้ในพิพิธภัณฑ์พื้นบ้านวัดสว่างพิมพ์ธรรม หมู่ 2 บ้านสว่าง ตำบลสว่าง อำเภอสว่างวีระวงศ์ อุบลราชธานี