วัดหลวง ตั้งอยู่ที่ตำบลในเมือง อำเภอเมือง จังหวัดอุบลราชธานี เป็นวัดแห่งแรกของเมืองอุบล สร้างโดยเจ้าพระประทุมวรราชสุริยวงศ์ (คำผง) บุตรชายของพระตา สร้างขึ้นเมื่อปี พ.ศ. 2322 หลังจากสร้างเมืองอุบลขึ้น ณ ดงอู่ผึ้ง ริมฝั่งแม่น้ำมูลแล้วจึงสร้างวัดขึ้นตามโบราณประเพณี เพื่อสืบต่ออายุพระพุทธศาสนาและเพื่อให้พระสงฆ์ที่อพยพมาจากเวียงจันทน์ได้มีที่อยู่อาศัยจำพรรษา เหตุผลที่เจ้าพระประทุมวรราชสุริยวงศ์ (คำผง) ตั้งชื่อวัดนี้ว่าวัดหลวงอาจมาจากต้องการให้ตรงกับนามที่ชาวเมืองเรียกท่านว่า เจ้าองค์หลวง หรือ อาชญาหลวงเฒ่า และวัดตั้งอยู่ติดกับคุ้มซึ่งชาวเมืองเรียกว่าคุ้มเจ้าหลวงก็เป็นได้ วัดหลวงจึงเป็นมิ่งขวัญของชาวเมืองอุบลนับแต่นั้นมา มีพระมหาราชครูท่านหอแก้วเป็นเจ้าอาวาสองค์แรก และพระครูวิลาสกิจจาทรเป็นเจ้าอาวาสองค์ปัจจุบัน วัดหลวงมีพระเจ้าใหญ่ซึ่งสร้างขึ้นพร้อมวัด จากฝีมือช่างชาวเมืองเวียงจันทร์เป็นองค์พระประธานมาจนทุกวันนี้ แต่ได้ชำรุดและได้ปฏิสังขรณ์ใหม่ขึ้น เมื่อ พ.ศ. 2497 ในวัดหลวงยังประดิษฐานพระแก้วไพฑูรย์ ซึ่งองค์พระแก้วเป็นหินรัตนชาติ หากส่องผ่านองค์พระแก้วกับแสงจะมองเห็นคล้ายสายฝนหยดลงมา ซึ่งมีความหมายถึงความอุดมสมบูรณ์ฝนตกตามฤดูกาล ชาวอุบลถือว่าพระแก้วไพฑูรย์เป็นสิ่งศักดิ์สิทธิ์สำคัญคู่บ้านคู่เมือง ประชาชนทั่วไปทั้งชาวเมืองอุบลเองรวมทั้งผู้มาเยือนต่างก็ให้ความเคารพและกราบไหว้บูชาอย่างไม่ขาดสาย