วัดตระพังทองเป็นวัดที่สำคัญอีกแห่งหนึ่งในอุทยานประวัติศาสตร์ คำว่า ตระพัง แปลว่าสระน้ำ ตั้งอยู่กลางสระน้ำมีเจดีย์ทรงกลมแบบลังกาก่อสร้างด้วยศิลาแลงเป็นสิ่งสำคัญ จากหลักฐานศิลาจารึก กล่าวว่า วัดตระพังทองสร้างขึ้นในสมัยพระเจ้าลิไท เมื่อปี พ.ศ.1903 ในสมัยสุโขทัยเป็นราชธานี
ตั้งอยู่ทางทิศตะวันออกของกรุงเก่าสุโขทัย ไม่ปรากฏหลักฐานแน่ชัดถึงผู้สร้าง ส่วนชื่อวัดนั้น
คำว่า “ตระพัง” หมายถึง สระน้ำ เช่น ตระพังเงิน ตระพังสอ เป็นต้น ซึ่งเป็นวัดเก่าที่ตั้งอยู่ในเขตอุทยาน ฯ
และมีสระน้ำล้อมรอบ เช่นเดียวกันกับวัดตระพังทอง ฉะนั้น คำว่า ตระพังทอง จึงหมายถึง สระทอง
วัดตระพังทองตามที่ปรากฏเป็นวัดที่มีภิกษุจำพรรษามาตลอด ซึ่งเป็นที่บำเพ็ญกุศลของพุทธศาสนิกชนโดยทั่วไป
โดยเฉพาะชาวบ้านเมืองเก่า การบูรณะและพัฒนาวัดนั้นได้ทำการบูรณะมาอย่างต่อเนื่อง ทั้งทางด้านวัตถุ
และการศึกษา โดยเฉพาะด้านการศึกษานั้น ได้มีการเรียนการสอนอย่างเป็นรูปธรรมมากขึ้นในสมัย พระครูวิมลธรรมโกศล
ดำรงตำแหน่งเจ้าอาวาส โดยท่าน ได้เป็นผู้วางรากฐานการศึกษาทั้งแผนกธรรมและบาลี
จนได้มีการเรียนการสอนมาถึงปัจจุบันนี้ นอกจากนั้นท่านยังเป็นผู้ก่อตั้งโรงเรียนการกุศลของวัด
คือ “โรงเรียนอนุบาลการกุศลวัดตระพังทอง” ส่วนด้านทางวัตถุนั้น
ท่านได้นำศรัทธาสร้างศาลาบำเพ็ญกุศลศพรวมทั้งปรับภูมิทัศน์ของวัดต่าง ๆ เช่น การปลูกต้นไม้ ปรับพื้นดิน
ทำถนนภายในวัด เป็นต้น
3031 
