ประวัติเกาะดอนแพง หรือ หาดดอนแพง

เกาะดอนแพงเป็นเกาะๆหนึ่งที่อยู่กลางลำน้ำโขงห่างจากฝั่งออกไปประมาณ 700-800 เมตร เมื่อก่อนแม่น้ำโขงติดกับอุโบสถวัดสิงห์ทองต่อมาดินได้งอกเชื่อมระหว่างฝั่งบ้านแพงกับเกาะดอนแพงเข้าด้วยกัน ในยุคต้อนๆของกรุงรัตนโกสินทร์อยู่ในความปกครองของประเทศสยาม ครั้นต่อมาหลังจากที่ฝรั่งเศสยึดประเทศญวน(ปัจจุบัน คือ ประเทศเวียดนาม) ไทยต้องสูญเสียดินแดนฝั่งซ้ายแม่น้ำโขง ใน ร.ศ.112 พ.ศ.2437 ให้กับประเทศฝรั่งเศสรวมทั้งเกาะในลำแม่น้ำโขง เกาะดอนแพงก็ถูกฝรั่งเศสยึดครองด้วยเป็นเวลานานถึง 35 ปี จึงได้กลับคืนมาเป็นของประเทศไทยตามประกาศสมุหเทศาภิบาลมณฑลอุดร ตามอนุสัญญาระหว่างรัฐบาลสยามกับฝรั่งเศส ประกาศเมื่อวันที่ 22 ธันวาคม พ.ศ.2471 เกาะดอนแพงกับฝรั่งเศส ธรรมชาติได้เปลี่ยนแปลงเชื่อมต่อกันทำให้มีครอบครัวคนไทยไปตั้งบ้านเรือนที่เกาะดอนแพงเมื่อประมาณปี พ.ศ.2468 ครอบครัวของนางเชย จอมอยู่ เป็นครอบครัวแรกที่มาอาศัยอยู่ที่นี่ (ปัจจุบันคือ ใต้ท่าด่าน) และต่อมามีพ่อเฒ่าสิงห์ทอง แม่เฒ่าทองอยู่ บุษบา ได้อพยพจากเมืองหลวงพระบางมาอยู่หลังยายเชย จอมอยู่ ประมาณ 2-3 ปี แล้วจึงมีผู้คนอพยพเข้ามาอยู่มากขึ้นจนกลายเป็นหมู่บ้านดอนแพง

ส่วนประกอบของเกาะดอนแพงลักษณะของดินจะเป็นดินร่วนปนทราย จะมีน้ำท่วมถึงประมาณ 3-4 ปีต่อครั้งเป็นอย่างน้อย มีเนื้อที่ประมาณ 6,000 ไร่ ยาวตามแม่น้ำโขง พื้นที่เป็นเนิน เป็นที่ลุ่มคละกันไป คือ โนนสวนฝ้าย ทางเก้าวา ผีป่าช้า บุ่งลึก บุ่งยาว บุ่งกอไผ่ บุ่งแข้ บุ่งเฮือกูน ท่านายอำเภอ ท่านายรวย ท่ายายเชย ท่าวัดเหนือ ท่าไฟฟ้า ท่ากกพร้าวและท่ากกไฮ เป็นต้น โดยมีน้ำโขงไหลผ่านและคลองน้ำบุ่งมีน้ำใช้เพื่อการเกษตรตลอดปี นอกจากนั้นยังมีหมู่บ้านดอนแพงตั้งอยู่วัดดอนแพง(วัดศิริจันทราวาส) และโรงเรียนบ้านแพงพิทยาคม ซึ่งเป็นสถานศึกษาด้วย

ต่อมามีครอบครัวของคนญวนอพยพ(ชาวเวียดนาม) ชื่อองด่อ มาจากบ้านซอดฝั่งลาวนำครอบครัวมาตั้งบ้านเรือน ห่างจากบ้านนางเชยไปทางทิศใต้ประมาณ 500 เมตร เมื่อ พ.ศ.2471 เมื่อมีเกาะดอนแพงเป็นของประเทศไทยแล้วก็ได้มีคนอพยพครอบครัวมาอยู่บ้านดอนแพงจากต่างอำเภอ ส่วนมากจะมาจากอำเภอธาตุพนมและจังหวัดอื่นๆจนกลายเป็นหมู่ที่ ๗ ของตำบลบ้านแพง ผู้ใหญ่บ้านดอนคนแรกคือ นายสุพล สุวารีย์

ต่อมาได้มีชาวจีนโพ้นทะเล(คนจีนที่อพยพมาอยู่ประเทศไทย) คนแรกคือ นายจาว ลิ้มสกุล ต่อมานายชัยยงค์ คูสกุลและนายก้อ ลิ้มสกุล มาอยู่ใกล้วัดสิงห์ทอง หมู่ที่ 2 ส่วนเจ๊กซู้

เจ๊กซาม เจ๊กฮะ เจ๊กแปะ ได้มาทำค้าขายอยู่ที่หมู่ที่ 3 จากนั้นชาวจีนโพ้นทะเลรุ่นที่ 2 ได้พากันมาอาศัยอยู่ที่นี่อีกมากมายเพราะอำเภอบ้านแพงเป็นที่ราบลุ่มเหมาะสำหรับทำการเกษตรและการค้าขายจึงมีปู่งักซ้ง ปู่ไซ้ท้าว ปู่เชียงฮะ ปู่ง่วนเช็ง เหล่าเจ๊กปักจั๊บ กำจิวกิ๋ม อาโกวของเจ๊กแก เจ๊กจิงฮาวและเหล่าเจ๊กหยู๋ ฯลฯ (ซึ่งได้ปักหลักอยู่ริมฝั่งโขงซึ่งเป็นแหล่งชุมชนในปัจจุบันนี้)