ประวัติความเป็นมา

หลังจากที่กิ่งอำเภอเขาวงได้จัดตั้งขึ้น เมื่อ พ.ศ.2512 และยกฐานะขึ้นเป็นอำเภอเขาวง เมื่อ พ.ศ.2517 ประชาชนในเขตอำเภอนี้ โดยเฉพาะในตำบลคุ้มเก่า ตำบลกุดสิมคุ้มใหม่ ตำบลสงเปลือยและตำบลหนองผือ ไดยืนคำร้องต่อนายวุฒิ ตรีแสน นายอำเภอเขาวงในขณะนั้น เมื่อวันที่ 22 สิงหาคม พ.ศ.2517 โดยขอให้ทางราชการเปิดโรงเรียนระดับมัธยมศึกษาขึ้น ในเขตตำบลคุ้มเก่า อันเป็นที่ตั้งของอำเภอ เพื่อให้บุตรหลานได้มีสถานที่ศึกษา เล่าเรียนในระดับที่สูงขึ้น โดยไม่ต้องลำบากเดินทางไปเรียนที่อื่น ดังนั้นทางอำเภอจึงได้เสนอเรื่องไปตามลำดับจนถึง กรมสามัญศึกษากระทรวงศึกษาธิการ

วันที่ 20 พฤษภาคม พ.ศ.2518 ได้รับอนุมัติจาก กระทรวงศึกษาธิการ ให้จัดตั้งโรงเรียนแห่งนี้ขึ้นโดยใช้ชื่อว่า โรงเรียนเขาวงพิทยาคาร เปิดทำการสอนในระดับมัธยมศึกษาตอนต้น (ม.ศ.1-3) เป็นแบบสหศึกษา และกำหนดเงื่อนไขให้โรงเรียนช่วยเหลือตนเอง ในด้านอาคารสถานที่ ตลอดจนวัสดุอุปกรณ์ที่จำเป็นในระยะเวลา 3 ปี ทางกรมสามัญศึกษา จะช่วยเหลือทางด้านการจัดครู อาจารย์ให้เท่านั้น

ดั้งนั้นบรรดาข้าราชการ กำนัน ผู้ใหญ่บ้าน และพ่อค้าประชาชน จึงได้รวมกันจัดสร้างอาคารเรียนชั่วคราวเป็นโครงไม้อมเปลือก มุงหลังคาด้วยหญ้าแฝก พื้นดินอัดแน่น กั้นห้องด้วยฝาแฝงจำนวน 4 ห้องเรียน ในบริเวณดินสาธารณะประโยชน์ (ป่าช้าตำบลคุ้มเก่า) ซึ่งมีเนื้อที่ประมาณ 55 ไร่ ในขณะอื้นๆที่จำเป็นต่อการเรียนการสอนด้วย อนึ่ง ชื่อของโรงเรียนในตอนแรก ให้ชื่อว่า “โรงเรียนเขาวงพิทยาคาร” ต่อมาผู้ดำเนินการขอจัดตั้ง ต้องการเปลี่ยนชื่อใหม่ให้ สอดคล้องกับประวัติ และความเป็นมาของอำเภอเขาวง จึงขอเสนอเปลี่ยนชื่อใหม่ให้สอดคล้องกับประวัติ และความเป็นมาของอำเภอเขาวง จึงขอเสนอเปลี่ยนชื่อใหม่มาเป็นโรงเรียนเมืองกุดสิม แต่กรมสามัญศึกษาไม่อนุญาต จึงได้ชื่อ “โรงเรียนเขาวงพิทยาคาร” ตามเดิม มาจนถึงปัจจุบัน ในด้านครู-อาจารย์ ผู้สอน ทางจังหวัดได้ส่ง นายเจริญ อิ้งจะนิล ผู้ช่วยอาจารย์ใหญ่ ฝ่ายวิชาการ โรงเรียนบัวขาว อำเภอกุฉินารายณ์ จังหวัดกาฬสินธุ์ มารักษาการในต่ำแหน่งครูใหญ่ และขอยืมครูจากโรงเรียน ในสังกัดองค์การบริหารส่วนจังหวัด ที่อยู่บริเวณใกล้เคียงมาช่วยสอนชั่วคราว จำนวน 4 คน ดังนี้

1.นายทองพูล นาทองบ่อ
2.นายทศวงศ์ เพ็ญธิสาร
3.นายมณีศิลป์ สมสวาสดิ์
4.นายบุญเกื้อ ถวิลถึง

จนกระทั่งถึงเดือน กรกฎาคม พ.ศ.2518 กรมสามัญศึกษา จึงได้บรรจุครูอาจารย์มาบรรจุเป็นการถาวร จำนวนนักเรียนในปีแรกของการจัดตั้งโรงเรียนมีจำนวน 116 คน นักเรียน 65 คน นักเรียนหญิง 51 คน จำนวนห้องเรียน 2 ห้องเรียน ได้ทำพิธีเปิดป้ายโรงเรียน อย่างเป็นทางการเมื่อ วันที่ 3 มิถุนายน พ.ศ.2518 เวลา 11.00 น. นับเป็นความสำเร็จที่เกิดจาการร่วมมือ ของประชาชนที่หน้าสรรเสริญอย่างแท้จริง

เมื่อปีการศึกษา 2523 ทางโรงเรียนได้อนุมัติจากกรมสามัญศึกษา ให้เปิดสอนในระดับชั้นมัธยมศึกษาตอนปลาย เมื่อวันที่ 19 พฤษภาคม 2523 ในการนี้ ฯพณฯ ขุนทอง ภูผิวเดือน รัฐมนตรีช่วยว่าการกระทรวงศึกษาธิการในขณะนั้น ได้มาติดตามผลการเปิดเรียน และประชุมชี่แจงผู้ปกครองให้ทราบ เมื่อวันที่ 25 พฤษภาคม นับเป็นเกียรติประวัติอย่างสูงสุดที่โรงเรียนได้รับขณะนั้น โรงเรียนแห่งนี้มีความเจริญก้าวหน้ามาตามลำดับ

วิสัยทัศน์
พัฒนาผู้เรียนให้เป็นพลโลก บริหารจัดการด้วยระบบคุณภาพ จัดกระบวนการเรียนรู้สู่มาตรฐานสากล บนพื้นฐานความเป็นไทย

พันธกิจ
1) พัฒนาผู้เรียนให้เป็นพลโลก
2) จัดการเรียนการสอนเทียบเคียงมาตรฐานสากล
3) บริหารจัดการด้วยระบบคุณภาพ
4) พัฒนาเทคโนโลยีสิ่งแวดล้อม และทรัพยากรให้เอื้อต่อการจัดการศึกษา
5) เสริมสร้างคุณธรรม จริยธรรมอย่างต่อเนื่อง
6) สนับสนุนชุมชนและองค์กรต่างๆ ให้มีส่วนร่วมในการจัดการศึกษา

อักษรย่อ
อักษรย่อของโรงเรียนเขวาไร่ศึกษา คือ ข.พ.


ตราสัญลักษณ์

เป็นรูปทิวเขาสูงตระหง่าน มีท้องทุ่งอันกว้างไกล และแหล่งน้ำเต็มไปด้วยพืชพันธุ์ธัญญาหารเขียวขจีทุกหนทุกแห่ง แสดงถึงความอุดมสมบูรณ์

ปรัชญา
ปญฺญา ว ธเนน เสยฺโย

คำขวัญ
เรียนดี ประพฤติชอบ รอบรู้งาน

สีประจำโรงเรียน
สีประจำโรงเรียน คือ ฟ้า - ชมพู

ต้นไม้ประจำโรงเรียน
ต้นกันเกลา ภาษาถิ่นเรียกว่า ต้นมันปลา