ชื่อส้มลิ้ม

ประวัติความเป็นมา

"ส้มลิ้ม"หรือเรียกอย่างหนึ่งว่า "ส้มแผ่น" หมายถึง อาหารสำหรับกินเล่นชนิดหนึ่ง ที่ทำด้วยการกวนเนื้อมะม่วงที่งอมจัด จนไม่น่ารับประทาน หรือที่เหลือจากการจำหน่ายหรือบริโภคในแต่ละปี มะม่วงที่นำมากวน นิยมที่มีรสหวานหอม เช่นมะม่วงพิมเสน เป็นต้น

ช่วงฤดูกาลที่ทำชาวบ้านจะทำส้มลิ้มอยู่ในช่วงเดือนเมษายน ถึง พฤษภาคม ซึ่งเป็นฤดูที่ผลไม้ชนิดนี้มากที่สุด

วิธีการทำ

1. ล้างมะม่วงให้สะอาด นำมะม่วงสุกมาปลอกเปลือก แล้วนำมาฝานยีเนื้อมะม่วงนั้นบนตะแกรงตาถี่ ๆ

2. นำมะม่วงที่ยีเสร็จเรียบร้อยแล้ว ใส่หม้อกวนใส่น้ำตาล และเกลือป่นเล็กน้อย ให้รสออกหวาน เปรี้ยว เค็มนิดหน่อย กวนไปจนเนื้อมะม่วงค่อนข้างเหนียว อย่างที่เรียกว่า "ไม่ไหลไม้พาย" แล้วยกลงจากเตาทิ้งให้เย็น

3. นำช้อนมาตักเนื้อมะม่วงที่กวนได้ที่และเย็นแล้ว ตักใส่ใบทองไล้ให้ทั่ว หนาพอประมาณ

4. นำใบทองที่ไล้มะม่วงเรียบร้อยแล้ว ไปตากแดด (ตากแดดเดียว) พอหมาด ๆ นำมาลอกออก แล้วนำไปตากแดดอีกพักหนึ่ง

5. นำส้มลิ้มแผ่นเล็ก ๆ ที่ได้มาแปะ ๆ รวมกัน ประมาณ 5 - 6 แผ่น นำบรรจุใส่ถุงพลาสติก ติดสติ๊กเกอร์ผู้จำหน่ายให้เรียบร้อย ถือเป็นของฝากที่ขึ้นชื่อของอำเภอบางมูลนาก ในปัจจุบันนี้ เพราะมีรสชาติที่หวานกลมกล่อม อร่อยกำลังดี สะอาดถูกหลักอนามัย

การถ่ายทอด

กลุ่มแม่บ้าน จะนิยมทำส้มลิ้มในช่วงเดือนเมษายน - พฤษภาคม ซึ่งเป็นช่วงฤดูที่มะม่วงสุกมากที่สุด ประจวบกับ เป็นช่วงปิดเทอมของนักเรียนพอดี นักเรียนจะใช้เวลาว่างในช่วงปิดเทอมมาเรียนรู้วิธีการทำส้มลิ้ม ตักส้มลิ้มที่กวนแล้วใส่ใบทองไล้ให้ทั่ว นำไปตากแดดให้แห้ง นำบรรจุใส่ถุกพลาสติกติดสติ๊กเกอร์ผู้จำหน่ายให้เรียบร้อย ดังนั้น จะเห็นว่าในช่วงปิดเทอม นักเรียนสามารถสร้างรายได้เสริมให้กับครอบครัวได้เป็นอย่างดี