นิทานพื้นบ้านอีสาน : เรื่องยายหมาขาว
เนื้อเรื่อง
มีสองผัวเมียอาศัยในหมู่บ้านจันทคาม ซึ่งเมียนั้นท้องแก่จวนคลอด ในตอนนั้นเกิดโรคระบาดผู้คนล้มตายเป็นอันมาก สองผัวเมียจึงอพยพหนีจากหมู่บ้านมาอยู่กลางป่า ต่อมาเมียก็คลอดลูก เป็นหญิงสองคน ฝ่ายเมียเมื่อคลอดลูกแล้วก็ตาย ผัวเห็นก็ตรอมใจตายตาม ปล่อยให้ทารกเกิดใหม่ร้องไห้อยู่กลางป่า ต่อมามีหมาขาวตัวหนึ่งเป็นตัวเมียออกหากิน มาเห็นเด็ก ๒ คนเกิดสงสารจึงเอาไปเลี้ยงเป็นลูกให้กินนมตัวเอง และหาอาหารเลี้ยงจนเติบโตเป็นสาวสวย ทุกวันนางหมาขาวตัวนี้จะพาลูกสาวทั้งสองออกหากินในป่า วันหนึ่งเกิดลมพายุพัดให้นางหมาขาวต้องพัดพรากจากลูกสาวไป สูกสาวทั้งสองก็โดนลมพัดไปถึงเขตบ้านนายพราน เมื่อนายพรานเห็นหญิงสาวทั้งสองงดงามมาก อยากได้รางวัล จึงนำหญิงทั้งสองถวายแก่พระราชาซึ่งยังโสด พระราชามีพระอนุชาที่ยังโสดเหมือนกัน ฝ่ายพระราชาก็ได้รับพี่เป็นพระมเหสี ฝ่ายน้องก็รับผู้น้องเป็นชายา กล่าวถึงนางหมาขาว เมื่อพลัดพรากจากลูก ก็ตามหาจนได้ยินข่าว จึงมาหานายพรานเพื่อถามหาลูก พร้อมให้นายพรานพาไปหาลูกสาวในวัง แต่พระมเหสีนั้นอับอายขายหน้าเกรงคนจะรู้ว่าตนเป็นลูกหมาขาว จึงทูลเท็จว่าไม่เป็นความจริง พร้อมขับไล่นายพรานและหมาขาวตัวนั้นไป แต่หมาขาวไม่ยอมไป นางจึงเอาน้ำร้อนสาดใส่กลางหลังนางหมาขาวจนบาดเจ็บสาหัส ซึ่งซัดเซจนไปล้มลงที่วังลูกสาวคนเล็ก เมื่อลูกสาวมาพบก็จำได้ จึงอุ้มมารดามาเพื่อรักษา แต่ก็สิ้นใจตาย ก่อนตายนางบอกว่าห้ามเผาหรือฝัง ให้เก็บกระดูกไว้บูชา จากนั้นไม่นานก็เกิดเป็นทองคำ ข่าวลือไปถึงพี่สาว พี่สาวก็มาขอส่วนแบ่ง แต่น้องไม่ยอมจึงโต้เถียงกัน พระราชาจึงเรียกทั้งสองมาถามความจริงในที่สุดเรื่องก็ปรากฏ พระราชาโกรธที่มเหสีอกตัญญูต่อผู้มีพระคุณ จึงสั่งให้ประหารชีวิตเสีย
ความสำคัญ :นิทานเรื่องยายหมาขาว เป็นนิทานสอนใจเยาวชนชาวอีสานมาช้านาน หมอลำหมู่นิยมเอามาแสดงเสมอ ในตอนจบเรื่องก็มีคำกลอนสอนใจให้ทุกคนรู้จักกตัญญูต่อผู้มีพระคุณ ไม่เฉพาะเป็นคน แม้เป็นสัตว์ที่มำคัฯให้กับตนยังต้องรู้จักบุญคุณด้วย
ผู้เล่า :คุณวรรณภา ศรีแสงเพ็ญ (ประยูรบันเทิงศิลป์)
แหล่งอ้างอิง :หนังสือนิทานพื้นบ้านอีสาน 3 หน้า 3-4
รวมรวมโดย: ประมวล พิมพ์เสน ครูภูมิปัญญาไทย ด้านภาษาและวรรณกรรม เกิดเมื่อวันที่ 30 กรกฎาคม 2492 สามารถติดต่อได้ที่ 78/3 หมู่ 6 ตำบลในเมือง อำเภอเมือง จังหวัดขอนแก่น โทร 043327438