กบไสไม้เป็นเครื่องมือสำคัญสำหรับช่างไม้ชนิดหนึ่ง ใช้ในการตกแต่งผิวไม้ให้มีความเรียบเนียนและมีรูปร่างตามที่ต้องการในการใช้งาน ซึ่งกบไสไม้ที่ใช้ในการทำงานไม้จะมีอยู่ด้วยกันสองชนิดคือ กบไม้และกบเหล็ก กบไม้จะเป็นเครื่องมือที่มีการใช้งานกันมาก แบ่งออกเป็นสองชนิดย่อยคือกบไทยและกบฝรั่ง และกบไทยยังมีประเภทย่อยออกไปอีกคือ กบล้างและกบผิว โดยกบล้างจะใช้ในการเกลาไม้ให้ได้ระดับตามที่ต้องการ ซึ่งมักจะทำในการเกลาไม้ครั้งแรก ส่วนกบผิวจะใช้หลังจากใช้จากเกลาไม้ด้วยกบล้างเรียบร้อยแล้วโดยจะใช้เพื่อการทำผิวไม้ให้เรียบ การเรียกชื่อกบไสไม้มักเรียกตามรูปร่างและลักษณะการใช้สอย

ส่วนประกอบโดยทั่วไปของกบไสไม้นั้น ประกอบด้วย รางกบซึ่งจะทำมาจากไม้จำพวกไม้แดง ไม้ประดู่เพราะเป็นไม้เนื้อแข็ง และนำมาเข้ากับส่วนประกอบต่างๆของกบไสไม้คือ รางกบที่เป็นส่วนสำหรับใส่สิ่วกบหรือใบกบเหล็กประกับ ขื่อกบที่ใช้ในการบีบอัดส่วนต่างๆของกบคือ เหล็กประกับ ลิ่มและใบกบให้เข้ากับรางกบ นอกจากนี้ก็มีส่วนของหูกบที่ใช้เป็นที่จับในการทำงาน กบไสไม้มีความยาวหลายขนาดซึ่งการเรียกขนาดจะเรียกตามความยาวของรางกบนั่นเอง

กบไม้ มีส่วนประกอบดังนี้

- ตัวกบ ทำจากไม้เนื้อแข็งที่ไม่ยืดหรือหดตัวเร็ว ไม้ที่นิยมใช้กันคือ ไม้ชิงชัน หรือไม้ประดู่ ไม้แดง หรือไม้พยุง

- ใบกบ ทำจากเหล็ก มีคมที่ส่วนล่างเพื่อใช้ขูดไม่ให้เรียบ เป็นส่วนที่สำคัญที่สุดของกบ

- เหล็กประกับใบ หรือเหล็กประกับกบ อยู่ระหว่างใบกบและลิ้นติดกับใบกบ โดยมีน็อตสกรูยึดติดเหล็กประกันใบนี้ มีหน้าที่เสริมกำลังตอนปลายของใบกบไม่ให้อ่อนหรือบิดในเวลาที่ทำการไส และควบคุมการกินของไม้ เพื่อไม่ให้ไม้ย้อน

- ลิ่ม เป็นแผ่นไม้ชนิดเดียวกับไม้ที่ทำตัวกบคล้ายหัวขวานแต่บางกว่า ใช้อัดใบกบให้ติดกับใบกบเพื่อให้ใบกบแน่น

- ก้านหรือมือจับช่วยให้จับกบได้เหมาะมือ

- ขื่อกบ อาจเป็นไม้เจาะที่ติดกับตัวกบโดยตรง หรือจะใช้เหล็กขวางระหว่างช่องใส่ขื่อกบก็ได้

ประเภทของกบไสไม้

กบไสไม้แบ่งเป็นชนิดต่างๆ คือ แบ่งตามลักษณะของการใช้งาน เช่น

1. กบล้างยาว ใช้สำหรับไสไม้ให้เรียบและตรงระยะยาว ๆ หรือใช้ล้างแนวไสให้เรียบขึ้น

2. กบล้างกลางและสั้น มีขนาดสั้นกว่ากบล้างยาว (สำหรับกบล้างสั้น) ส่วนประกอบอื่น ๆ คล้ายกับกบล้างยาวทุกอย่าง ใช้ไสไม้ที่มีความยาวไม่มากนักให้เป็นเส้นตรง

3. กบผิว ลักษณะจะคล้ายกับกบล้าง คือ มีความยาวใกล้เคียงกัน แต่ที่แตกต่างกันคือมุมของใบกบจะเอียงประมาณ 50 – 60 องศา และกบผิวจะไม่มีฝาประกับกบ มีแต่ลิ่มไม้เท่านั้น กบผิวใช้ต่อจากการใช้กบล้าง เพื่อไสไม่ให้เรียบมากยิ่งขึ้น

นอกจากชนิดของกบที่กล่าวข้างต้นแล้ว ยังมีชนิดของกบอื่นๆ อีกที่ใช้ในงานไม้ แต่จะใช้เฉพาะงานที่ต้องการ เช่น การบังใบวงกบประตู หน้าต่าง จะเลือกใช้กบบังใบ เป็นต้น นอกจากกบบังใบแล้วยังมีกบกระดี่ กบราง กบขูด และกบบัว ที่ใช้ในงานไม้ด้วย

การประกอบและปรับใบกบไม้ ผู้ที่เป็นช่างไม้จะต้องศึกษาและสามารถทำได้ เพราะเป็นเครื่องมือที่ใช้ในการทำงาน คือ

1. ตรวจสอบความคมของใบกบ

2. ประกอบใบกบและฝาประกับใบเข้าด้วยกัน ยึดด้วยน็อตสกรูให้แน่น

3. ใส่ก้านมือจับเข้าไป

4. ดันลิ่มใส่เข้าไปในช่องตัวกบ

5. ตรวจสอบใบกบดูใบกบว่ายื่นมากน้อยแค่ไหน ใบจะต้องไม่เอียงไปทางใดทางหนึ่ง จะต้องขนานกับท้องของตัวกบ เมื่อได้ความลึกที่ต้องการแล้ว ใช้ค้อนตอกลิ่มให้แน่น

6. .ถ้าไม่ได้ความลึกตามที่ต้องการช่างจะใช้ค้อนเคาะเบา ๆ ที่ท้ายตัวกบ เพื่อให้ใบกบถอยกลับออกไป แล้วค่อยตั้งใบกบใหม่

ปัจจุบันในอำเภอคลองเขื่อน การใช้กบไม้เพื่อใช้ไสไม้ ไม่นิยมใช้ ส่วนใหญ่จะใช้กบไฟฟ้ากันเป็นส่วนใหญ่ เพราะสะดวกและไม่ต้องออกแรงมาก เด็ก เยาวชน รุ่นปัจจุบันไม่มีใครรู้จักกบไม้ ส่วนใหญ่จะรู้จักกบไฟฟ้ากันเป็นส่วนใหญ่ แต่ยังมีปราชญ์ชาวบ้านท่านหนึ่งที่ยังคงรักษา และใช้กบไม้ในการทำงานช่างไม้อยู่ คือ นายประสิทธิ์ โชคสวัสดิ์ ช่างฝีมือพื้นบ้านในด้านการต่อเรือในอำเภอคลองเขื่อน