ชื่อ วัดมหาธาตุ อายุ สมัยสุโขทัย ที่อยู่แหล่งที่ตั้ง ตั้งอยู่ใจกลางเมืองเมืองสุโขทัย อยู่ภายในอุทยานประวัติศาสตร์สุโขทัย ตำบลเมืองเก่า อำเภอเมือง จังหวัดสุโขทัย สถานภาพของสถานที่ วัดมหาธาตุเป็นวัดที่สำคัญของเมืองสุโขทัย ตั้งอยู่ใจกลาง เป็นวัดได้รับการบูรณะและดูแลโดยกรมศิลปากร ความสำคัญในอดีต เป็นวัดที่มีความสำคัญ เป็นศูนย์กลางของเมืองสุโขทัย มีเจดีย์ประธานทรงพุ่มข้าวบิณฑ์หรือทรงยอดบัวตูม ที่เป็นเอกลักษณ์เด่น เคยมีพระพุทธรูปทองคำที่สำคัญเป็นที่ประดิษฐานอยู่ในวิหารหลวง และมีเจดีย์ 5 ยอดองค์นี้เป็นเจดีย์บรรจุอัฐิของพระมหาธรรมราชาลิไท สภาพทางภูมิศาสตร์ ตั้งอยู่พื้นที่ราบ มีกำแพงและคูน้ำล้อมรอบ สภาพทางเศรษฐกิจสังคม - ลักษณะเด่นทางวัฒนธรรม เจดีย์ประธานทรงยอดบัวตูมหรือทรงพุ่มข้าวบิณฑ์ เป็นเจดีย์ประธานของวัดเป็นสถาปัตยกรรมที่แสดงถึงเอกลักษณ์ของศิลปะสุโขทัยโดยแท้ ประวัติความเป็นมา วัดมหาธาตุตั้งอยู่ใจกลางเมืองตามแบบแผนความเชื่อในเรื่องจักรวาลแบบอินเดียโบราณ มีเจดีย์ประธานทรงยอดบัวตูม รายรอบเจดีย์ประธานเป็นเจดีย์ทิศ 8 องค์ เป็นเจดีย์ประธานของวัดเป็นสถาปัตยกรรมที่แสดงถึงเอกลักษณ์ของศิลปะสุโขทัยโดยแท้ แต่คงมิได้เป็นรูปแบบเริ่มแรกเมื่อมีการสร้างวัดมหาธาตุขึ้น ของเดิมน่าจะมีลักษณะเช่นเดียวกับเจดีย์ทิศที่ตั้งอยู่บนฐานเดียวกัน และตั้งอยู่ตรงกลางของด้านทั้งสี่ ที่แสดงอิทธิพลศิลปะขอม และเจดีย์ประจำมุมอีก 4 องค์ เป็นเจดีย์ที่มีอิทธิพลของศิลปะหริภุญไชย (ลำพูน) ส่วนเจดีย์ที่ตั้งอยู่กึ่งกลางของด้านทั้งสี่เป็นเจดีย์ทรงปราสาทแบบสุโขทัย ซึ่งมีลวดลายปูนปั้นแบบอิทธิพลศิลปะลังกา รอบๆเจดีย์ประธานมีปูนปั้นรูปพระสาวกในท่าอัญชุลี เดินประทักษิณโดยรอบพระธาตุจำนวน 165 รูป ในศิลาจารึกหลักที่ 1 ได้บรรยายว่า “กลางเมืองสุโขทัยนี้มีพิหารมีพระพุทธรูปทองคำ มีพระอัฐรศมีพระพระพุทธรูปอันใหญ่ มีพระพุทธอันราม... ” พระพุทธรูปทองเข้าใจโดยทั่วไปว่าหมายถึงหลวงพ่อโตของชาวเมืองเก่าเมื่อต้นรัตนโกสินทร์ที่ประดิษฐานอยู่ที่วิหารในวัดมหาธาตุ ต่อมาพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลก โปรดเกล้าฯ ให้อัญเชิญโดยล่องแพไปไว้ที่วัด วิหารหลวงวัดสุทัศน์เทพวราราม กรุงเทพมหานคร ต่อมาพระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย ได้ถวายพระนามว่า พระศรีศากยมุนี พระพุทธรูปนี้น่าจะเป็นพระพุทธรูปสำริดที่พระมหาธรรมราชาลิไท ทรงโปรดให้หล่อขึ้นเมื่อปี พ.ศ. 1905 เป็นพระพุทธรูปปางมารวิชัย ที่วิหารหลวงในวัดมหาธาตุสุโขทัย ยังคงปรากฏแท่นฐานขนาดใหญ่จองพระพุทธรูปองค์นี้เหลือให้เห็น ส่วนพระอัฎฐารศ ที่กล่าวถึงในจารึกหมายถึงพระพุทธรูปยืน ที่มีขนาดใหญ่ สูงราว 18 ศอก ประดิษฐานภายในมณฑปที่ขนาบอยู่สองข้างของเจดีย์ประธาน ถัดจากวิหารหลวงไปทางตะวันออกเป็นวิหารสูง ที่เรียกเช่นนี้เนื่องจากวิหารหลังนี้มีฐานก่ออิฐเป็นลักษณะฐานบัวมีความสูงประมาณ 1.5 เมตร เป็นรูปแบบสถาปัตยกรรมสมัยอยุธยาซึ่งสร้างขึ้นในภายหลัง นอกจากนี้ยังมีกลุ่มเจดีย์ จัดแยกเป็นกลุ่มหนึ่งอยู่ทางใต้ของเจดีย์ประธานมีศูนย์อยู่ที่เจดีย์ 5 ยอด ซึ่งมีขนาดใหญ่เป็นที่ 2 รองจากเจดีย์ประธาน ได้พบหลักฐานที่เป็นจารึกทอง มีข้อความระบุเป็นที่น่าเชื่อถือว่า เจดีย์ 5 ยอดองค์นี้เป็นเจดีย์บรรจุอัฐิของพระมหาธรรมราชาลิไท สถานที่สำคัญ เป็นวัดที่มีความสำคัญประกอบด้วย เจดีย์ประธานทรงพุ่มข้าวบิณฑ์หรือทรงยอดบัวตูม วิหาร มณฑป อุโบสถ และเจดีย์รายมีจำนวนมากถึง 200 องค์