เครื่องมือการจัดเก็บข้อมูล 13 ภูมิปัญญาท้องถิ่น
ชื่อ โฮงเข๊าล่องซ่อง (ตัวกดลอดช่อง)
ประเภทและลักษณะ โฮงเข๊าล่องซ่อง (ภาษาไทยพวน) หรือตัวกดลอดช่อง เป็นเครื่องมือในกานทำตัวลอดช่อง มีลักษณะ เป็นกล่องสี่เหลี่ยมทำจากแผ่นเหล็กหรือสังกะสี(บางที่ใช้ปี้บใส่น้ำตาลมาทำ) ก้นด้านล่างจะเจาะเป็นรูเล็กๆตามขนาดของตัวลอดช่องเรียงเป็นแถวๆ ด้านบนเปิดไว้สำหรับใส่ตัวแป้งที่จะนำมากด มีด้ามกดสี่เหลี่ยมทำจากไม้ขนาดเท่ากับกล่องเหล็ก มีคานสองข้างตีประกบไว้สำหรับให้คนสองคนถือยกในตอนทำ
ประวัติความเป็นมา เป็นเครื่องมือของดังเดิมในการทำขนมลอดช่องของคนไทยในสมัยก่อน
ความเชื่อที่เกี่ยวข้อง -
วัสดุที่ใช้ กล่องเหล็ก ไม้เนื้อแข็ง
วิธีทำ จะเทแป้งที่ข้นลงในกล่องสี่เหลี่ยมแล้วกดให้แป้งที่ออกมาจะเป็นตัวๆ โดยมีภาชนะที่ใส่น้ำเย็นรองรับอยู่ด้านล่าง จะใช้คนสองคนถือคานหัวท้าย และใช้อีกคนในการกดตัวลอดช่อง การทำลอดช่องอีกขั้นตอนดังนี้
นำข้าวไปแช่น้ำและหมักจนข้าวยุ่ย จากนั้นนำไปผึ่งแดดให้แห้ง การทำตัวลอดช่อง นำข้าวหมักที่แห้งนวดกับน้ำ ใส่สีผสมอาหารสีเขียว(เมื่อก่อนจะใบเตย) เพื่อทำเป็นน้ำแป้ง และกรองผ่านผ้าขาวบาง ให้นำน้ำแป้งที่ได้ไปตั้งไฟปานกลาง กวนด้วยไม้ พายจนแป้งสุก ขึ้นมันวาวและเหนียวได้ที่ จึงเทแป้งผ่านตัวกดลอดช่อง ลงสู่น้ำเย็นที่รองอยู่ด้านล่าง
บทบาทและหน้าที่ ความสำคัญในอดีต -
วิธีการเรียนการสอน -
ประโยชน์ของภูมิปัญญา ลอดช่องเป็นขนมไทยแท้โบราณชนิดดั้งเดิม เป็นขนมที่มีกินกันทั่วทุกท้องถิ่น
ไม่ว่าจะในงานประเพณีและพิธีต่างๆ เช่น งานแต่ง, งานบวช, งานขึ้นบ้านใหม่ เป็นต้น
สถานที่ ภายในบริเวณพิพิธภัณฑ์ผ้าทองคำ เลขที่ 477 หมู่ที่ 2 บ้านหาดเสี้ยว ตำบลหาดเสี้ยว อำเภอศรีสัชนาลัย จังหวัดสุโขทัย