วัดพระศรีรัตนมหาธาตุ เป็นวัดหลวงขนาดใหญ่ มีพื้นที่ ๒๐ ไร่ สร้างขึ้นตามคติพุทธศาสนาและเป็นศูนย์กลางความศักดิ์สิทธิ์ของเมือง แผนผังหลักประกอบด้วยพระปรางค์ประธาน อายุราวพุทธศตวรรษที่ ๑๘ - ๑๙ อิทธิพลศิลปะเขมร แต่แสดงรูปทรงแบบใหม่นับเป็นปรางค์แบบไทยที่มีอายุเก่าที่สุดและเป็นแบบอย่างสำหรับเจดีย์ทรงปรางค์ในสมัยอยุธยาตอนต้น มีระเบียงคดล้อมรอบ ๒ ชั้น ด้านหน้าเป็นวิหารหลวงขนาดเก้าห้อง หันหน้าไปทางทิศตะวันออก มีการบูรณะในสมัยสมเด็จพระนารายณ์มหาราช ช่องประตูด้านข้างและหน้าต่างเป็นรูปโค้งแบบกลีบบัว อิทธิพลศิลปะตะวันตก รอบพระปรางค์ประธานประกอบด้วยอาคารและเจดีย์ราย รูปแบบต่างๆหลายสมัย เช่น พระปรางค์ ปรางค์ยอดกลีบมะเฟือง เจดีย์ทรงระฆัง เจดีย์ทรงเครื่อง เจดีย์ย่อมุมไม้สิบสอง วัดนี้ สันนิษฐานว่าคงสร้างขึ้นราวพุทธศตวรรษที่ ๑๘ - ๑๙ ต่อมาได้รับการปฏิสังขรณ์หลายสมัย เช่น สมัยสมเด็จพระมหาจักรพรรดิ สมัยสมเด็จพระนารายณ์มหาราช และสมัยสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวบรมโกศ แห่งกรุงศรีอยุธยา และสมัยพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว แห่งกรุงรัตนโกสินทร์ เป็นต้น