อาคารพิพิธภัณฑ์เมืองอุดรธานี เป็นสถาปัตยกรรมเก่าแก่ชิ้นสำคัญของจังหวัดอุดรธานี ตั้งอยู่ริมหนองประจักษ์ศิลปาคม ถนนนโพศรี ตำบลหมากแข้ง อำเภอเมือง จังหวัดอุดรธานี จัดแสดงเกี่ยวกับธรรมชาติวิทยาและธรณีวิทยา โบราณคดี ประวัติศาสตร์ไทย ประวัติศาสตร์เมืองอุดรธานี มานุษยวิทยาชาติพันธุ์ ศาสนา ศิลปะ และวัฒนธรรมของจังหวัดอุดรธานี เดิมตัวอาคารพิพิธภัณฑ์คืออาคารราชินูทิศ สร้างขึ้นเมื่อ พ.ศ.2463 โดยพระยาศรีสุริยราชวรานุวัตร สมุหเทศาภิบาล สำเร็จราชการมณฑลอุดรพร้อมด้วยคุณหญิง ข้าราชการ พ่อค้า และประชาชนในจังหวัด เพื่อใช้เป็นอาคารเรียนโรงเรียนนารีอุปถัมภ์ สร้างเสร็จเมื่อ พ.ศ.2468 อาคารแห่งนี้เป็นอาคาร 2 ชั้นก่ออิฐถือปูน รูปทรงแบบตะวันตก หลังคาทรงปั้นหยา มีมุขยื่นไปทางด้านหน้า ซุ้มประตูและหน้าต่างออกแบบเป็นรูปโค้งสวยงาม จึงมีความโดดเด่นทางด้านสถาปัตยกรรมอย่างยิ่ง ทางกรมศิลปากรได้ขึ้นทะเบียนอาคารราชินูทิศเป็นโบราณสถานอาคารราชินูทิศตามราชกิจจานุเบกษา ในปีพ.ศ.2541 พระบาทสมเด็จพระมงกุฏเกล้าเจ้าอยู่หัว โปรดเกล้าฯพระราชทานนามโรงเรียนใหม่ว่า "ราชินูทิศ" จึงเป็นชื่อเรียกอาคารหลังนี้สืบมา เมื่อปีพ.ศ.2473 อาคารราชินูทิศ ได้ใช้เป็นอาคารสำนักงานส่งเสริมวัฒนธรรมหญิง และเมื่อปี พ.ศ.2503 ใช้เป็นสำนักงานโครงการพัฒนาการศึกษาส่วนภูมิภาค ต่อมาในปีพ.ศ.2516 ได้ใช้เป็นอาคารสำนักงานศึกษาธิการเขต เขตการศึกษา 9 และสำนักงานวัฒนธรรมจังหวัดอุดรธานี และได้รับการปรับปรุงให้เป็นอาคารพิพิธภัณฑ์ในปัจจุบัน