อนุสาวรีย์พระบำรุงราษฎร์ (จูมมณี) เป็นอนุสาวรีย์ที่สร้างขึ้นเพื่อสดุดีและเชิดชูเกียรติเจ้าเมืองคนแรกแห่งเมืองพิบูลมังสาหาร (อำเภอพิบูลมังสาหาร จังหวัดอุบลราชธานีในปัจจุบัน) ที่ปกครองบ้านเมืองตามฮีตและครรลองของความเจ้าเมืองควรปฏิบัติ อนุสาวรีย์พระบำรุงราษฎร์ (จูมมณี) เป็นโลหะหล่อรูปเหมือน ตั้งอยู่บริเวณวงเวียนหน้าสถานีตำรวจภูธร ถนนเทศบาล 2 ตำบลพิบูล อำเภอพิบูลมังสาหาร จังหวัดอุบลราชธานี ช่วงปี พ.ศ. 2406 พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 4 ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้ตั้งบ้านกว้างลำชะโด เป็นเมืองพิบูลมังสาหาร และตั้งท้าวธรรมกิตติกา (จูมมณี) เป็น พระบำรุงราษฎร์ เจ้าเมืองคนแรก พร้อมคณะอาญาสี่ (ตำแหน่งของผู้ปกครองในสมัยนั้น) เมื่อวันที่ 6 ธันวาคม พ.ศ. 2406 ซึ่งขณะนั้นท่านมีอายุได้ 49 ปี พระบำรุงราษฎร์ เป็นบุตรของพระพรหมราชวงศา (กุทอง) เจ้าเมืองอุบลราชธานีคนที่ 3 กับนาง(หม่อม)หมาแพง ในวัยเด็กพระบำรุงราษฎร์ (จูมมณี) ได้รับการศึกษาและถ่ายทอดวิชาความรู้อันควรแก่สถานการณ์ จากพระอาจารย์และผู้รู้หลายท่าน จนมีความรู้ด้านภาษาขอม ภาษาธรรม อักษรไทยน้อย อักขระไทย จารีตประเพณี ตำราพิชัยสงครามและคาถาอาคมตามยุคสมัย พระบำรุงราษฎร์ (จูมมณี) เมื่อครองเมืองพิบูลมังสาหาร ได้ปกครองตามฮีตและครรลองของเจ้าเมืองที่พึงปฏิบัติด้วยความเป็นธรรม เป็นเจ้าเมืองที่มีความรู้ ความสามารถ มีสติปัญญาเฉียบแหลม และเป็นนักรบที่เก่งกล้า ซึ่งในปี พ.ศ. 2418 เกิดกบฏฮ่อที่อาณาจักรล้านช้าง (เวียงจันทร์-หลวงพระบาง) พระบำรุงราษฎร์ได้เกณฑ์พลและยก กำลังไปร่วมสมทบกับทัพหลวง ทำการปราบฮ่อจนสงบราบคาบและได้ชัยชนะกลับมา ท่านได้ถึงแก่กรรมด้วยโรคชราเมื่อ พ.ศ. 2430 ขณะที่มีอายุ 73 ปี ท่านได้ปกครองอยู่ในตำแหน่งเจ้าเมืองพิบูลมังสาหารนาน 25 ปี พิธีบวงสรวงสมโภชพระบำรุงราษฎร์ (จูมมณี) จัดขึ้นเป็นประจำทุกปี ในช่วงต้นเดือนธันวาคม โดยการจัดงานบวงสรวงสมโภชพระบำรุงราษฎร์ (จูมมณี) ได้จะจัดขึ้นทุกปี ตั้งแต่ปี 2430 เพื่อสดุดี เชิดชูเกียรติ รำลึกถึงพระคุณความดีงาม และแสดงความกตัญญูกตเวที ความภาคภูมิใจต่อบรรพบุรุษพระพระบำรุงราษฎร์ (จูมมณี) พร้อมทั้งยังมีการจัดงานประเพณีบุญคูนลานบุญกุ้มข้าวใหญ่ซึ่งเป็นมรดกทางวัฒนธรรมท้องถิ่นไปพร้อมกันด้วย ซึ่งถือว่าเป็นการดีในการอนุรักษ์ เผยแพร่ ศิลปะ วัฒนธรรมเป็นการสร้างความรักความสามัคคีของคนในชุมชน และเป็นการส่งเสริมการท่องเที่ยวเชิงวัฒนธรรม ของจังหวัดอุบลราชธานีอีกด้วย