ชาวไทยทรงดำ หรือลาวทรงดำ หรือลาวโซ่ง เป็นชนกลุ่มน้อยที่ตั้งถิ่นฐานกระจายอยู่บริเวณมณฑลกวางสี ยูนาน ตังเกี๋ย ลุ่มแม่น้ำดำและแม่น้ำแดง สิบสองปันนา จนคลอบคลุมถึงบริเวณตอนเหนือของเวียดนาม โดยชาวไทยทรงดำที่อาศัยอยู่บริเวณตอนเหนือของเวียดนามได้ถูกกวาดต้อนเป็นเชลยสงครามในสมัยพระเจ้ากรุงธนบุรี ประมาณ พ.ศ.2322 พระเจ้ากรุงธนบุรีได้โปรดเกล้าให้ไปตั้งบ้านเรือนอยู่ที่เมืองเพชรบุรี เนื่องจากลักษณะภูมิประเทศใกล้เคียงกับแหล่งอาศัยเดิม และในสมัยรัชกาลที่ 1 และรัชกาลที่ 4 ได้มีการกวาดต้อนชาวไทยทรงดำเข้ามาในประเทศไทยเพิ่มขึ้นอีก
จากประชากรที่เพิ่มขึ้นชาวไทยทรงดำจึงได้ขยายถิ่นฐานบ้านเรือนออกไปตามจังหวัดข้างเคียงเช่น ราชบุรี นครปฐม และสุพรรณบุรี โดยมีหลักฐานคือ พ.ศ.2438 พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่ทรงมีพระราชหัตถเลขาถึงกรมหมื่นดำรงราชนุภาพ(ยศในขณะนั้น) ได้กล่าวถึงชาวลาวโซ่งที่อพยพมาจากจังหวัดเพชรบุรีเพื่อหาแหล่งทำกินใหม่ที่อำเภออู่ทอง จังหวัดสุพรรณบุรี โดยอาชีพหลักคือการทำนา
ชาวไทยทรงดำเป็นชนกลุ่มที่รักษาขนบธรรมเนียมประเพณีของตนอย่างเหนียวแน่น หากมีการปรับเปลี่ยนตามยุคสมัยก็เพียงเล็กน้อยตามสภาพสังคมที่เปลี่ยนไปโดยยังยึดรากแก่นของตนเป็นที่ตั้ง เช่นการแต่งกาย การเซ่นผี การปลูกบ้านสร้างเรือน โดยเฉพาะที่เกี่ยวข้องกับความเชื่อ ชาวไทยทรงดำจะแบ่งออกเป็น 2 กลุ่ม คือกลุ่มที่สืบเชื้อสายมาจากชนชั้นปกครองในสิบสองปันนา และชนชั้นล่างหรือประชาชนทั่วไป ทำให้มีวัฒนธรรมที่แตกต่างกัน 2 รูปแบบ
วัฒนธรรมความเชื่อเรื่องการถือผีเป็นสิ่งที่ชาวไทยทรงดำให้ความสำคัญ และมีอิทธิพลกับชีวิตประจำวันเป็นอย่างมาก เช่นการนับถือพระแม่ธรณี พระแม่โพสพ และที่สำคัญที่สุดคือผีบรรพบุรุษ ที่เรียกว่าผีเรือน หรือผีเฮือน
ประเพณีและพิธีกรรมชองชาวไทยทรงดำต่างๆมีดังนี้
1. ประเพณีไหว้ศาลประจำหมุ่บ้าน
2. ประเพณีขึ้นบ้านใหม่
3. ประเพณีเสนเฮือน (เสนเรือน)
4. การแต่งงาน
5. งานศพ
6. การปัดรังควาน
7. ประเพณีการละเล่น