ต้นหยีเป็นไม้ยืนต้นชนิดหนึ่ง เมื่อโตเต็มที่จะมีเนื้อไม้สีดำแข็งแกร่ง ขนาดต้นสูง ๕๐– ๑๐๐ฟุต ออกผลเป็นพวงช่อประมาณ ๕๐– ๑๐๐ลูก ตรงส่วนยอดของกิ่งก้านขนาดลูกเส้นผ่าศูนย์กลาง ๑เซนติเมตร ตรงส่วนยอดของกิ่งก้าน เมื่อสุกมีรสเปรี้ยว ๆ หวาน ๆ มีเมล็ดใน ๑เมล็ด ลักษณะแข็ง มีเนื้อนิ่มหุ้มเมล็ด มีเปลือกนอกเปราะเกรียม เมื่อสุกจะมีเปลือกสีเขียวสดต้นหยี มีมากทางภาคใต้ตอนล่าง ภาคกลางเรียกว่า“เขลง” ภาคอีสานเรียกว่า “นางดำ” ภาษามลายูถิ่นปัตตานี เรียกว่า “กรันตี”ต้นหยี ชาวบ้านในพื้นที่ จึงได้นำลูกหยีมาแปรรูป โดยการกวนบ้าง ฉาบด้วยด้วยน้ำตาลบ้างหรือนำมาทำเป็นลูกหยีทรงเครื่อง
ส่วนประกอบ
๑.ลูกหยีตากแห้งแกะเมล็ดออก ๒ กิโลกรัม
๒.น้ำตาลปิ๊บ ๑๐ กิโลกรัม
๓.น้ำตาลทราย ๑/๒ กิโลกรัม
๔. เกลือ
๕.พริกสดตำละเอียด ๒ ช้อนโต๊ะ
๖.แบะแซ ๑ ถ้วยตวง
๒.ขั้นตอนการทำ
๑.นำกะทะตั้งไฟเติมน้ำสะอาด ๑ ขัน เมื่อน้ำเดือดเติมน้ำตาลปิ๊บ น้ำตาลทราย เกลือ พริกขี้หนูตำละเอียด และแบะแซ ลงไปคนให้เข้ากัน รอให้เดือดและเคี่ยวต่อไปเรื่อยๆจนกว่าส่วนผสมทั้งหมดเหนียวและข้นจนได้ที่
๒.เมื่อส่วนผสมทั้งหมดข้นจนได้ที่แล้วจนสามารถตักแล้วนำมาหยดใส่ในขันที่มีน้ำสะอาดแล้วสามารถปั้นเป็นก้อนกลมๆได้
๓.จากนั้นนำลูกหยีที่แกะเมล็ดเรียบร้อยแล้วใส่ลงไปค่อยๆคนให้ส่วนผสมทั้งหมดเข้ากัน เมื่อเข้ากันดีแล้วจึงยกลงจากเตา
๔ .พักให้เย็นแล้วจึงนำมาปั้นให้เป็นก้อนกลมๆแล้วนำไปห่อด้วยพลาสติกใส ราคาขายกิโลกรัมละ ๘๐๐ บาท