ข้าวตอก ทำจากข้าวเปลือก นำมาคั่วไฟในกระทะ หรือหม้อดิน พออุ่น นำข้าวเปลือกลง ไปคั่ว เมื่อร้อนถึงระดับหนึ่ง เนื้อในเมล็ดข้าวเปลือกจะขยายบานออก ดันเปลือกให้ขาดจากกัน เสร็จแล้วฝัดเอาเปลือกทิ้งไป จะได้ข้าวตอกที่มีสีขาว ไว้ใช้ในการทำพิธีต่างๆ ตามความเชื่อท้องถิ่น ข้าวตอก เป็นสิ่งมงคลที่มีสีขาวบริสุทธิ์ ใช้ในการประกอบพิธีมงคล หรือ พิธีกรรมต่างๆ ดังจะเห็นได้จากเกือบทุกพิธีกรรมตามความเชื่อของล้านนา จะมีขันข้าวตอก หรือ ข้าวตอกดอกไม้และลำเทียน เป็นเครื่องประกอบพิธี รวมถึงนำใช้โปรยรวมกับดอกไม้ และเงินทอง เป็นเคล็ดว่า ให้รุ่งเรืองเฟื่องฟู เหมือนลักษณะข้าวตอก เป็นความเชื่อในประเพณีพิธีกรรมที่สืบทอดกันมา