๑.ประวัติความเป็นมา

นายนิคม จันทรพักตร์ หรือช่างคม เป็นช่างภูมิปัญญาในการทำเรือยาวจำลอง ตั้งอยู่ที่ ๒๘๑ หมู่ที่ ๘ บ้านหัวดง ตำบลหัวดง อำเภอเมืองพิจิตร จังหวัดพิจิตร อาชีพค้าขาย ด้วยความผูกพันกับสายน้ำและงานแข่งขันเรือยาวของวัดหัวดง ได้เล่าว่าตั้งแต่เด็กจำความได้มีความชอบ ความสนใจและประทับใจในงานประเพณีแข้งเรือยาวมาก ชอบดูเรือแข่ง จึงสังเกตเอกลักษณ์และลักษณะของเรือยาวแต่ละลำ และด้วยแรงบันดาลใจสำคัญที่ครั้งหนึ่งในงานได้มีการประกวดการทำเรือยาวจำลองขึ้นที่วัดหัวดง โดยเมื่อไปเห็นแล้วจึงจดจำ นำมาฝึกทำเรือยาวจำลองด้วยตนเอง จากนั้นนำไปโพสต์ Facebook เผยแพร่ในกลุ่มคนที่ชอบเรือ จึงมีคนสนใจสั่งทำตั้งแต่แรก เมื่อประมาณปี พ.ศ. ๒๕๔๘ ทำให้เกิดความภาคภูมิใจและทำเป็นอาชีพเสริม สร้างรายได้ ๕๐,๐๐๐ ๑๐๐,๐๐๐.-บาทต่อปีให้กับครอบครัว นอกจากนี้ ยังได้ถ่ายทอดให้กับนักเรียน เยาวชนและประชาชนผู้สนใจอีกด้วย

๒. วัตถุประสงค์

๑) เพื่อเป็นการอนุรักษ์และรักษาสืบสานภูมิปัญญาการทำเรือยาวจำลอง ในรูปแบบเสมือนจริง

๒) เพื่อถ่ายทอดภูมิปัญญาการทำเรือยาวจำลองให้กับเยาวชนและประชาชนผู้สนใจ

๓) เพื่อสร้างสรรค์ผลิตภัณฑ์และจำหน่ายสร้างรายได้เสริมให้กับครอบครัว

๓. วัสดุ/อุปกรณ์

๑) เศษไม้เนื้อแข็ง ไม้สักที่เหลือใช้

๒) ผ้า ด้ายสีต่าง ๆ สำหรับตกแต่งโขนเรือ

๓) กาว สีน้ำมัน สีย้อมไม้ สีเคลือบเงา

๔) สติกเกอร์ลวดลายสำหรับตกแต่งเรือ

๔. กระบวนการ/ขั้นตอน (ทำอย่างไร)

๑) เตรียมอุปกรณ์ เครื่องมือ ได้แก่ หินเจียร์ สว่าน เลื่อนผ่าไม้ ซิ่ว ค้อน มีดคัดเตอร์ กบใส้ไม้

๒) เตรียมไม้

๓) ขึ้นรูปโครงสร้างเรือ

๔) ขุดแต่งท้องเรือ

๕) ใส่กง กระทงเรือ รางกลางเรือ กาบเรือ

๖) ทำโขนเรือ

๗) ขัดผิวเรียบ ทำสี ตกแต่งเก็บรายละเอียด

๘) ติดสติกเกอร์ชื่อเรือ และเอกลักษณ์ของเรือ

๙) เคลือบเงา

๑๐) แต่งโขนเรือให้สวยงาม

๕.สถานที่ตั้งขององค์ความรู้: (เช่น วัด, กลุ่มอาชีพ เป็นต้น)

ตั้งอยู่ที่บ้านเลขที่ ๒๘๑ หมู่ที่ ๘ บ้านหัวดง ตำบลหัวดง อำเภอเมืองพิจิตร จังหวัดพิจิตร

๖. คุณค่าและบทบาทของวิถีชุมชนที่มีต่อองค์ความรู้เรื่องนี้

๑)คุณค่าขององค์ความรู้ทางวัฒนธรรม

เป็นประโยชน์ต่อการอนุรักษ์ รักษาภูมิปัญญาเรือยาวจำลอง

๒)บทบาทของชุมชนในการสืบสาน รักษา ต่อยอด ขององค์ความรู้ทางวัฒนธรรม

ชุมชนบ้านหัวดง ตำบลหัวดง อำเภอเมืองพิจิตร จังหวัดพิจิตร เป็นชุมชนที่ตั้งบ้านเรือนอยู่ริมแม่น้ำ (แม่น้ำน่าน) ในปลายเดือนสิงหาคมของทุกปีจะเป็นฤดูน้ำหลากชาวบ้านหัวดง ร่วมกับวัดหัวดง จะมีการจัดงานประเพณีแข่งขันเรือยาวชิงถ้วยพระราชทาน เป็นงานประจำปีอย่างยิ่งใหญ่จะมีเรือยาวจากทั่ว ทุกสารทิศเข้ามาร่วมการแข่งขัน เป็นสนามแข่งเรือที่สร้างชื่อเสียงและมีผู้สนับสนุนจากภาครัฐ ท้องถิ่นและภาคเอกชนอย่างต่อเนื่อง ดังนั้นการทำเรือยาวจำลองของช่างนิคม จันทร์พักต์ จึงเป็นผลงานช่างฝีมือที่ได้รับการยอมรับของท้องถิ่นสามารถจำหน่ายได้ทั้งในและนอกพื้นที่

๗. การส่งเสริม สนับสนุนจากหน่วยงานภาครัฐ หรือภาคเอกชน หรือภาคประชาสังคม (ถ้ามี)

๗.๑ ได้รับการส่งเสริมให้เป็นผลิตภัณฑ์วัฒนธรรมไทย (CPOT) จากสำนักงานวัฒนธรรมจังหวัดพิจิตร

๗.๒ ได้รับการสนับสนุนจากสำนักงานพัฒนาชุมชนจังหวัดพิจิตร ขึ้นทะเบียนผลิตภัณฑ์ OTOPพิจิตร

๗.๓ ได้รับการส่งเสริมให้ถ่ายทอดภูมิปัญญาผลิตภัณฑ์เรือยาวจำลอง จากเทศบาลตำบลหัวดง

๗.๔ สมาชิกชมรมเรือยาวจิ๋วพิจิตร

๘. สถานภาพปัจจุบัน

๑)สถานะการคงอยู่ขององค์ความรู้

มีการปฏิบัติอย่างแพร่หลาย

๒)สถานภาพปัจจุบันของการถ่ายทอดความรู้และปัจจัยคุกคาม

สินค้ามีอัตลักษณ์จำลองรูปแบบเสมือนจริงสวยงาม สามารถสร้างเป็นอาชีพเสริมได้ ราคาขายของผลงานเริ่มต้นตั้งแต่ ราคา ๑,๕๐๐ – ๖,๐๐๐ บาท (ตามขนาดสินค้า) ปัจจุบันยังขาดการสืบทอดผลงาน เนื่องจากเป็นงานที่สร้างสรรค์ที่ต้องให้เวลาและความสนใจในการฝึกปฏิบัติ

๙. ข้อเสนอแนะ

๙.๑ ต้องการพัฒนาด้านการอนุรักษ์เรือทุกรูปแบบ ของเรือแชมป์ เรือแข่งขัน

๙.๒ ต้องการหาแหล่งตลาดต้นทุนการซื้อตุ๊กตาฝีพาย ที่ต่ำกว่านี้มากขึ้น

ข้อมูลอ้างอิงบุคคล (ผู้ให้สัมภาษณ์)

ชื่อ-นามสกุล นายนิคม จันทรพักตร์

ที่อยู่ บ้านเลขที่ ๒๘๑ หมู่ที่ ๘ ตำบลหัวดง อำเภอเมืองพิจิตร จังหวัดพิจิตร

โทรศัพท์ ๐๘๐ - ๕๑๕๔๔๗๔

ทาง LINE model boat

ทาง Facebook ช่างคมหัวดง เรือยาวจำลองเมืองพิจิตร อู่ต่อเรือยาวจำลอง ช่างคมหัวดง จ.พิจิตร