ส้มโอขาวแตงกวา เป็นพันธุ์ส้มโอที่ขึ้นชื่อของจังหวัดชัยนาทและเป็นที่รู้จักอย่างแพร่หลายจนกลายเป็นส่วนหนึ่งของคำขวัญประจำจังหวัดชัยนาทเลยทีเดียว แล้วท่านทราบไหมว่าทำไมต้องขาวแตงกวา

กล่าวกันว่าแต่เดิมนั้นในพื้นที่อำเภอมโนรมย์มีส้มโอพันธุ์ดั้งเดิมที่ชื่อว่าส้มกรุ่น ผลขนาดไม่โตมากนัก รสชาติหวานอมเปรี้ยว ซึ่งต่อมานางผึ้งได้นำพันธุ์ส้มโอจากแหล่งใดไม่ปรากฏมาปลูกในสวนของตนและผลที่ออกมานั้นผิวเรียบเป็นมัน ถุงน้ำในกลีบ (ตัวกุ้ง) เบียดกันแน่น ไม่แตกง่าย ไม่ฉ่ำน้ำ มีเมล็ดน้อยซึ่งถูกใจชาวบ้านเป็นอย่างมากและถูกนำไปขยายพันธุ์อย่างรวดเร็วซึ่งในขณะนั้นยังเรียกกันว่า "ส้มโอมโนรมย์" จวบจนถึงวันที่ 10 สิงหาคม ร.ศ.125 (พ.ศ. 2449) พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวเสด็จประพาสอำเภอมโนรมย์ ได้มีหญิงชราคนหนึ่งนำส้มโอมโนรมย์ที่มีผลงามปอกเปลลือกและใส่ภาชนะปิดมิดชิดและทูลเกล้าถวาย ซึ่งทรงเสวยจนหมดและตรัสชมว่า "เป็นส้มโอที่อร่อยมาก มากกว่าที่เคยเสวยมาในที่อื่นๆ หวานอร่อยและกรอบเหมือนแตงกวา" ทำให้ชาวสวนส้มโอมโนรมย์ปลาบปลื้มและถือเอาคุณสมบัติที่"กรอบเหมือนแตงกวา"นี้เอง นำในใช้เป็นชื่อพันธุ์ส้มโอและยึดถือว่าเป็นชื่อพระราชทานเลยทีเดียว และส้มโอขาวแตงกวานี้ได้แพร่หลายไปทั่วจังหวัดชัยนาทจนกลายเป็น "ส้มโอขาวแตงกวาชัยนาท"

ต่อมาในปี พ.ศ. 2527 ได้มีการจัดงาน "วันส้มโอขาวแตงกวา"ขึ้นเป็นครั้งแรกเพื่อประชาสัมพันธ์ของดีอำเภอมโนรมย์โดยจัดขึ้นที่วัดศรีสิทธิการาม (วัดแก่นเหล็กหรือวัดเหนือ) ตำบลคุ้งสำเภา อำเภอมโนรมย์ จนกระทั่งในปี พ.ศ. 2529 จังหวัดชัยนาทได้ยกย่องให้เป็นงานใหญ่ของจังหวัดชัยนาทโดยใช้ชื่อว่า "วันส้มโอขาวแตงกวาชัยนาท" ซึ่งจัดในเดือนกันยายนของทุกปี

ที่มาของข้อมูล

นายจรรยงค์ พุ่มมูล ผู้ทรงคุณวุฒิด้านวรรณกรรมพื้นบ้านและภาษาจังหวัดชัยนาท