ภูมิปัญญาท้องถิ่น

รายละเอียดข้อมูลพิพิธภัณฑ์ชาวนาเป็นของ นายสง่า บุญยู ตั้งอยู่บริเวณบ้านเลขที่ ๖๗ หมู่ ๗บ้านหนองบัวสร้าง ตำบลอุ่มจาน อำเภอกุสุมาลย์ จังหวัดสกลนคร ซึ่งสร้างขึ้นจากความประทับใจในชีวิตครอบครัว และวิถีชีวิตของชาวนาในวัยเด็กของตนเอง จึงได้ลงมือสะสมของที่ตนเองรักและเริ่มสร้างเป็นบ้านหลังใหญ่เก็บสะสม ซึ่งในบ้านหลังดังกล่าวประกอบด้วยสิ่งต่าง ๆ ดังนี้

๑. จำลองครอบครัวชาวนาในสมัยนั้นเป็นครอบครัวใหญ่ประกอบด้วยปู่ย่า ตายาย ลูกหลาน อาศัยอยู่ในบ้านเดียวกันขนาดใหญ่ แบ่งออกเป็น

- ห้องนอน เป็นห้องโล่งกว้างมีประตูปิดมิดชิดบังสายตาของคนภายนอกมีระเบียงบ้าน ๒ ระดับ คือ ระดับแรกถัดจากห้องนอนจะมุงหลังคาใช้สำหรับทำกิจกรรมต่าง ๆ เช่น เป็นห้องนั่งเล่น ห้องเลี้ยงลูกหลาน ห้องอาหารหรือห้องรับแขกได้ด้วย ด้านหน้าสุดจะโล่งไม่มุงหลังคา ใช้เป็นทางเดินหรือนั่งเล่นยามค่ำคืนได้ สุดทางเดินจะเป็นห้องครัวของบ้านใช้ประกอบอาหารและเก็บของสำหรับทำครัว ด้านหน้าระเบียงสุดจะมีโอ่งน้ำดื่มน้ำกินตั้งไว้สูงพ้นมือเด็กสำหรับไว้ต้อนรับแขก

- ใต้ถุนบ้านแยกเป็นสัดส่วน เป็นคอกสัตว์เลี้ยง ตั้งกี่ทอผ้า เก็บอุปกรณ์ทำนามีลานหน้าบ้านสะอาด ๆ เป็นที่วิ่งเล่นของลูกหลาน ชิดรั้วด้านหน้าของบ้านจะมียุ้งข้าว และครกกระเดื่องไว้ตำข้าว และบ่อน้ำ

- หลังบ้าน เป็นทุ่งนาไว้ปลูกข้าว และปลูกต้นไม้

๒. บ้านหลังใหญ่แบบดั้งเดิมใช้สะสมบุษบกที่แกะสลักจากไม้ประดู่และไม้ขาว สะสมอุปกรณ์เครื่องมือเครื่องใช้ในบ้านที่ชาวบ้านไม่ได้ใช้งานนำมาบริจาค ภาพถ่ายเก่าเก็บซึ่งได้จากวัดใกล้บ้านซึ่งวัดไม่มีที่เก็บเกรงว่าจะถูกทำลาย อีกทั้งบริเวณบ้านจะมีรูปปั้นคนกำลังไถนา และคนกำลังคราดนา เป็นต้น

นายสง่า บุญยู เล่าว่าอยากเก็บความทรงจำเหล่านั้นไว้ในพิพิธภัณฑ์ชาวนาแห่งนี้ มีใครสนใจเข้าเยี่ยมชมยินดีเป็นอย่างยิ่ง