วัดโพธิ์ศรีแก้ว

หมู่ที่ ๑ บ้านคำชะอี ตำบลคำชะอี อำเภอคำชะอี จังหวัดมุกดาหาร

๑. ชื่อข้อมูลวัดโพธิ์ศรีแก้ว

๒. รายละเอียดข้อมูล

๒.๑ ประวัติความเป็นมา/สภาพทั่วไปประวัติความเป็นมาวัดโพธิ์ศรีแก้ว เป็นวัดเก่าแก่วัดหนึ่งในตำบลคาชะอี แต่ไม่มีลายลักษณ์อักษรยืนยัน วันเดือนปีที่สร้าง สันนิษฐานจากคำบอกเล่าของคนเก่าแก่ว่า ได้สร้างขึ้นในสมัยรัตนโกสินทร์ตอนต้น ยุคที่ข้าราชการบริพาร นิยมสร้างวัดวาอารามเป็นอนุสรณ์ ในยุคแผ่นดินสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ ๔ (จดหมายเหตุ ร.๔ จศ.๑๒๒๗ เลขที่ ๒๕ หอสมุดแห่งชาติ) มีพระราชกรณียกิจที่สำคัญในการทำนุบำรุงพระพุทธศาสนา คือ ทรงให้กำเนิดธรรมยุติกนิกาย มีการสร้างวัดวาอารามขึ้น วัดโพธิ์ศรีแก้วคงสร้างมาตั้งแต่ พ.ศ. ๒๔๐๘ สมัยรัชกาลที่ ๔

ชื่อวัด "โพธิ์ศรีแก้ว” เดิมทีชื่อ "โพธิ์ศรี” เนื่องจากบริเวณวัดมีต้นโพธิ์ใหญ่สองต้นเคียงกันมีเรื่องเล่าต่อกันมาว่า สมัยเริ่มสร้างวัดใหม่ ๆ ในวันพระขึ้น ๑๕ ค่ำ และ วันพระแรม ๑๕ ค่ำ มีคนเห็นแก้วใสลอยไปลอยมาระหว่างปลายต้นโพธิ์ใหญ่สองต้นนั้นเป็นประจำ จากนั้นก็เสด็จลงมาที่ต้นโพธิ์ใหญ่ทั้งสองต้นนั้น ต่อมาเมื่อได้มีการขออนุญาตตั้งวัดแล้ว จึงเปลี่ยนชื่อวัดเป็น "โพธิ์ศรีแก้ว” จนปัจจุบัน

วัดโพธิ์ศรีแก้ว ตั้งอยู่บ้านคำชะอี หมู่ที่ ๑ ตำบลคำชะอี อำเภอคำชะอี จังหวัดมุกดาหาร สังกัด คณะสงฆ์มหานิกาย ที่ดินตั้งวัดมีเนื้อที่ ๕ ไร่ ๑ งาน ๓๑ ตารางวา โฉนดที่ดินเลขที่ ๓๒๔๑ อาณาเขต ด้านทิศเหนือ จรดที่ดินนายกด กุลวงศ์ และนางเพชรรุ่ง วรรณษา ทิศใต้จรดถนนสาธารณประโยชน์ ทิศตะวันออก จรดทุ่งนานายพิน สุวรรณไตรย์ ทิศตะวันตกจรดถนนทางสาธารณประโยชน์ อาคารเสนาสนะประกอบด้วยอุโบสถ กว้าง ๘ เมตร ยาว ๑๗ เมตร สร้าง พ.ศ. ๒๕๒๙ เป็นอาคารคอนกรีตเสริมเหล็ก ศาลาการเปรียญ กว้าง ๑๓.๕๐ เมตร ยาว ๑๘ เมตร สร้าง พ.ศ. ๒๔๙๕ หอสวดมนต์ กว้าง ๗ เมตร ยาว ๒๕ เมตร สร้าง พ.ศ. ๒๔๗๓ เป็นอาคารก่ออิฐถือปูน กุฏิสงฆ์ จำนวน ๓ หลัง เป็นอาคารไม้ ๒ หลัง ครึ่งตึกครึ่งไม้ ๑ หลัง หอพระไตรปิฎก ๑ หลัง โรงครัว ๑ หลัง หอระฆัง ๑ หลัง ห้องสุขาสาธารณะ ๓ หลัง ศาลาพักผ่อน ๑ หลัง ปูชนียวัตถุ มีพระพุทธรูปคู่บ้านคู่เมือง มีนามว่า "พระพุทธโพธิมงคล” ขนาดหน้าตักกว้าง ๖๑ เซนติเมตร สร้างเมื่อ พ.ศ. ๒๕๓๕ ส่วนของมีค่าอันเป็นสมบัติของวัดมีใบลานอักษรธรรม ซึ่งเก็บไว้ในหอไตรวัดโพธิ์ศรีแก้ว สันนิษฐานว่าสร้างมาตั้งแต่ พ.ศ. ๒๔๐๘ โดยมีพระเจือง จิตฺตธมฺโม ได้ชักชวนชาวบ้านสร้างวัดขึ้น ได้รับพระราชทานวิสุงคามสีมา เมื่อวันที่ ๓๐ ธันวาคม ๒๕๒๙ เขตวิสุงคามสีมา กว้าง ๒๐ เมตร ยาว ๓๕ เมตร การบริหารการปกครอง มีเจ้าอาวาสเท่าที่ทราบนาม ดังนี้

รูปที่ ๑ พระเจือง จิตฺตธมฺโม พ.ศ. ๒๔๐๘ - ๒๔๑๕

รูปที่ ๒ พระสิ้ว สิวธมฺโม พ.ศ. ๒๔๑๕ - ๒๔๓๕

รูปที่ ๓ พระจุลฬา จลฺลธมฺโม พ.ศ. ๒๔๓๕ - ๒๔๔๘

รูปที่ ๔ พระกุน กนฺตญาโณ พ.ศ. ๒๔๔๘ - ๒๔๖๐

รูปที่ ๕ พระธัมมา ธมฺมสาโร พ.ศ. ๒๔๖๐ - ๒๔๖๕

รูปที่ ๖ พระครูลุน เขมิโย พ.ศ. ๒๔๖๕ - ๒๔๙๙

รูปที่ ๗ พระมาสุรศักดิ์ ญาณวีโร พ.ศ. ๒๔๙๙ - ๒๕๐๒

รูปที่ ๘ พระบัญเชิญ ปริญฺญาโน พ.ศ. ๒๕๐๒ - ๒๕๐๔

รูปที่ ๙ พระครูสาธิตพนมการ พ.ศ. ๒๕๐๔ - ๒๕๐๘

รูปที่ ๑๐ พระกองมอญ กลฺยาโณ พ.ศ. ๒๕๐๘ - ๒๕๑๒

รูปที่ ๑๑ พระกล้วย ญาณวีโร พ.ศ. ๒๕๑๒ - ๒๕๑๔

รูปที่ ๑๒ พระครูสิริรัตนากร พ.ศ. ๒๕๑๔ - ๒๕๒๖

รูปที่ ๑๓ พระอธิการตา สิริธมฺโม พ.ศ. ๒๕๒๖ - ๒๕๒๘

รูปที่ ๑๔ พระบุญต้าง กตปุญฺโญ พ.ศ. ๒๕๒๘ - ๒๕๓๐

รูปที่ ๑๕ พระทองคา เขมจาโร พ.ศ. ๒๕๓๐ - ๒๕๓๕

รูปที่ ๑๖ พระอธิการเครื่อง จนฺทวโร พ.ศ. ๒๕๓๕ - ๒๕๓๘

รูปที่ ๑๗ พระน้อม กนฺตจาโร พ.ศ. ๒๕๓๘ - ๒๕๔๐

รูปที่ ๑๘ พระอธิการทองคา เขมจาโร พ.ศ. ๒๕๔๐ - ๒๕๕๒

รูปที่ ๑๙ พระอธิการเรืองฤทธิ์ คุตฺตสีโล พ.ศ. ๒๕๕๒ - ปัจจุบันส

ภาพทั่วไปวัดโพธิ์ศรีแก้ว ตั้งอยู่ด้านทิศใต้ท้ายหมู่บ้านคำชะอี มีลำห้วยคันแทไหลผ่านทางทิศตะวันออก ห่างออกไปประมาณ ๒๐๐ เมตร สภาพพื้นที่เป็นที่ราบระหว่างหุบเขา ตัววัดมีพื้นที่ประมาณ ๖ ไร่เศษ ภายใน มีเสนาสนะที่สำคัญ ได้แก่ อุโบสถ ศาลาการเปรียญ หอพระ ศาลาอเนกประสงค์ กุฏิสงฆ์ โรงครัว ที่สาคัญ ไม่มีฌาปนสถานภายในวัด ซึ่งเป็นรูปแบบสำคัญของวัดชุมชนชาวผู้ไทยในจังหวัดมุกดาหาร

๒.๒ เส้นทางเข้าถึงออกเดินทางจากอำเภอคำชะอี ทางทิศใต้ตามทางหลวงหมายเลข ๒๐๔๒ (คำชะอี - หนองสูง) ระยะทางประมาณ ๑๐ กิโลเมตร จะถึงบ้านคำชะอี ผ่านโรงเรียนคำชะอีพิทยาคม โรงเรียนส่งเสริมสุขภาพตำบลคำชะอี เลี้ยวซ้ายเข้าบ้านคำชะอี จะถึงวัดโพธิ์ศรีแก้ว

๒.๓ เสนาสนะที่สำคัญ

อุโบสถ (สิม)เป็นอาคารก่ออิฐถือปูนขนาด ๔ ห้อง รวมห้องโถงด้านหน้า อุโบสถหันหน้าไปทาง ทิศตะวันตก มีบันไดผายออกขึ้นด้านหน้า เสาบันไดเป็นเสาหัวเม็ดทาสีเหลือง ราวบันไดทำเป็นช่องวงโค้ง ขนาดเล็กเรียงต่อเนื่องทั้ง ๒ ด้าน หน้าอุโบสถเป็นห้องโถงมีราวระเบียงทั้ง ๓ ด้าน เสาระหว่างราวระเบียง ทำเป็นวงโค้งแบบอาคารตะวันตก ส่วนหน้าบันเรียบไม่มีลวดลายประดับ น่าจะเกิดจากการซ่อมแซมในชั้นหลัง ประกอบด้วย ๓ ห้อง ประตูทางเข้าเป็นบานไม้เปิดเข้า ห้องกลางทำบานหน้าต่างห้องละบาน ส่วนห้องแรก และห้องที่สาม ทำเป็นช่องแสงสี่เหลี่ยมผืนผ้าเรียงต่อเนื่อง ๔ ช่อง ผนังด้านนอกบริเวณเหนือหน้าต่างและช่องแสง ทำเป็นคิ้วบัววงโค้ง แบบศิลปกรรมตะวันตก ผนังด้านหลังปิดทึบไม่มีลวดลายประดับ ภายในอุโบสถเป็นพื้นปูนเรียบ ด้านในสุดประดิษฐานพระพุทธรูปปูนปั้นปางมารวิชัย พุทธศิลปะแบบพื้นถิ่นจำนวน ๓ องค์ ฝ้าเพดาน เป็นไม้กระดาน เครื่องหลังคาเป็นไม้มุงสังกะสี มีช่อฟ้า(โหง้ว) ตัวหน้าชำรุด ใบระกาและปั้นลมเป็นชิ้นเดียวกันต่อด้วยหางหงส์ซ้อนกัน ๔ ตัว เชิงชายหลักเป็นไม้กระดานเป็นรูปใบไม้เรียงต่อเนื่องเป็นแถว ส่วนฐานอุโบสถเป็นชุดฐานบัวลูกแก้วซึ่งส่วนล่างจมลงไปในพื้นที่จากการปรับปรุงพื้นที่ลานวัดโดยรอบ

ศาลาการเปรียญ (หอแจก)เป็นศาลาโถงไม้ยกพื้นสูงประมาณ ๑ เมตร หันหน้าไปทางทิศตะวันตก มีบันไดทางขึ้น ๓ ด้าน มีราวระเบียงโดยรอบ ยกเว้นด้านทิศตะวันออกยกพื้นสูงกว่าพื้นศาลาประมาณ ๕๐ เซนติเมตร สำหรับเป็นอาสนะสงฆ์และกั้นผนังทึบ มีหน้าต่างเป็นช่วง ๆ ส่วนหลังคาทำเป็นจั่วมีปีกหลังคายื่นออกทั้ง ๔ ด้าน หน้าจั่วเคยมีภาพวาดประดับ แต่ลบเลือนจนไม่เห็นรายละเอียด ที่สำคัญหน้าจั่วขึ้นโครงไม้ไผ่พอกดินผสมแกลบและฉาบปูนขัดผิวปิด มีข้อความระบุ พ.ศ. ๒๔๙๕ ส่วนหลังคาเป็นเครื่องไม้ มุงกระเบื้อง ประดับช่อฟ้า ใบระกา และหางหงส์๓. คำสำคัญวัดโพธิ์ศรีแก้ว

๔. สถานที่ตั้งวัดโพธิ์ศรีแก้ว ตั้งอยู่บ้านคำชะอี หมู่ ๑ ตำบลคำชะอี อำเภอคำชะอี จังหวัดมุกดาหาร

๕. ผู้ให้ข้อมูลพระอธิการเรืองฤทธิ์ คุตฺตสีโล โดยอ้างอิงหนังสือ ประวัติวัดโพธิ์ศรีแก้ว บ้านคำชะอี ตำบลคำชะอี อำเภอคำชะอี จังหวัดมุกดาหาร สำนักงานพระพุทธศาสนาแห่งชาติ เนื่องในโอกาสพิธีมหาพุทธาภิเษก องค์พระประธานธรรมศาลาพระพุทธนิมิตวิชิตมารฯ และฉลองสมโภชศาลาการเปรียญ วันที่ ๒๙ มกราคม ๒๕๕๙ เขียนรวบรวมและเรียบเรียง โดย นายเวลา คนซื่อ

๖. หนังสืออ้างอิงหนังสือรายงานสำรวจแหล่งโบราณคดีและโบราณสถานในจังหวัดมุกดาหาร โครงการสำรวจและขุดค้นโบราณคดีเพื่อศึกษาแหล่งผลิตกองมโหระทึกในพื้นที่ฝั่งขวาแม่น้ำโขงตอนกลาง ปี พ.ศ.๒๕๕๖ กลุ่มโบราณคดี สำนักศิลปากรที่ ๑๑ อุบลราชธานี กรมศิลปากร กระทรวงวัฒนธรรม