ความเป็นมา
แม่คำพันธ์ ปลูกต้นกกมาประมาณ ๒ ปีโดยได้รับพันธุ์ต้นกกมาจากคนในหมู่บ้านปลูกเพื่อ
ทอเสื่อไว้ใช้เองในครัวเรือนและจำหน่ายในหมู่บ้านและใช้เป็นสื่อสอนลูกหลานทอเสื่อด้วย
วัสดุ/อุปกรณ์
๑. ต้นกกที่แห้งแล้ว
๒. เชือกเส้นเล็ก (ทำด้วยฟางหรือไนล่อน)
๓. ชุดฟืม
๔. สีย้อมผ้า
๕. กรรไกร
๖. หม้อย้อมสี
ขั้นตอนการปลูกต้นกก
๑. เตรียมพื้นที่สำหรับปลูก ควรปลูกใกล้น้ำให้มากที่สุด
๒. นำยอดกกที่มีต้นอ่อนเล็ก ๆ ตั้งแช่น้ำประมาณ ๑ คืน จะมีรากฝอยขึ้นรอบ ๆ ต้นอ่อน
๓. นำต้นกกที่แช่น้ำแล้วมาลงหลุม โดยขุดหลุมขนาดประมาณ ๓๐ x ๓๐ ซม. รดน้ำจนชุ่ม ปลูกประมาณ ๒ – ๓ เดือน ความยาวต้นกกประมาณ ๑.๒ – ๑.๕ เมตรก็สามารถนำมาผลิตเสื่อได้ ควรตัดต้นกกไปเรื่อย ๆ เพื่อให้มีพื้นที่ในการเกิดต้นใหม่
ขั้นตอนการทอเสื่อ
๑. ตัดต้นกกที่มีขนาดความยาวพอดี (ความยาว ๑.๒ – ๑.๕ เมตร)
๒. นำต้นกกมาผ่าเป็นซีกเล็ก ๆ แล้วนำไปตากแดดประมาณ ๓ วัน ป้องกันการเกิดเชื้อรา
๓. นำถุงพลาสติกมาห่อกกไว้ เพื่อป้องกันแมลงกัดแทะ และเชื้อราในฤดูฝน
๔. ถ้าต้องการทอเสื่อสีพื้น (สีธรรมชาติ) สามารถทอได้เลยไม่ต้องย้อม ถ้าต้องการทอเสื่อเป็นสีต่าง ๆ ให้ย้อมสีตามต้องการ
๕. การย้อมสีจะใช้หม้อย้อมอันเดียวกัน แต่แยกย้อมเป็นสีๆไป
๖. ติดตั้งชุดฟืมทอเสื่อ ใช้เชือกฟางหรือเชือกไนล่อน สอดรูของฟืมตามระยะห่างที่ต้องการ ถ้าต้องการให้เสื่อมีความหนามากให้สอดเชือกทุกรูของฟืม เราสามารถกำหนดความยาวและความกว้างของเสื่อเองได้จากจำนวนของเชือก
๗. เริ่มทอเสื่อตามแบบที่เราต้องการ โดยเปลี่ยนฟืมคว่ำ – หงาย เป็นลายขัด ขณะสอดเส้นกก ตามเชือก และม้วนเก็บปลายกกทุกเส้น เพื่อป้องกันการหลุดลุ่ย
๘. เมื่อทอเสร็จแล้ว ให้ตัดเชือกที่ผูกตรึงไว้ทั้งบนและล่าง ถักเชือกที่ติดมากับเสื่อป้องกันการหลุดของเส้นกก
ผลผลิต / เดือน
ประมาณ ๒๐ ผืน
ราคา/หน่วย
เสื่อสีพื้น (ไม่ย้อมสี) ราคา ๑๐๐ บาท/ผืน
เสื่อสลับสี ราคา ๑๕๐ บาทขึ้นไป
การถ่ายทอดของภูมิปัญญาท้องถิ่น
๑. สอนลูกหลานในชุมชนถึงขั้นตอนการทอเสื่อเพื่อใช้เองและจำหน่าย จำนวน ๖ ครัวเรือน
๒. มีอุปกรณ์ให้ลูกหลานสามารถทดลองทอเสื่อ
๓. ทำเอกสารแผ่นพับประกอบการเรียนรู้
437 
