ศูนย์เรียนรู้ภูมิปัญญาไทดำ บ้านดอนมะลิ เปิดตลาดภูมิปัญญา (ตลาดการเรียนรู้) เดือนละครั้ง หรือหากมีผู้สนใจนัดหมายเข้าเยี่ยมชมเป็นกรณีพิเศษก็สามารถจัดให้ได้ แต่เดิมตลาดภูมิปัญญาจัดขึ้นบริเวณท่าน้ำโรงเรียนบ้านไทรงามแต่เนื่องจากพื้นที่ดังกล่าวประสบปัญหาน้ำท่วมเลยเปลี่ยนสถานที่เป็นบริเวณลานวัดดอนมะลิ ซึ่งเป็นที่ตั้งศูนย์การเรียนรู้ฯ

จังหวัดสุราษฎร์ธานีมีชุมชนชาติพันธุ์ไทดำ ๓ ชุมชน คือ ชุมชนบ้านดอนมะลิ เทศบาลเมืองนาสาร และบ้านแหลมยูง ชุมชนของชาวไทดำเหล่านี้อพยพมาจากจังหวัดเพชรบุรี ราชบุรี นครปฐม และสุพรรณบุรี ซึ่งทุกชุมชนผสมผสานความเชื่อเข้ากับพุทธศาสนาก่อนที่จะอพยพลงมา จึงส่งผลให้มีการสร้างศูนย์วัฒนธรรม ไทดำภายในพื้นที่ทางพุทธศาสนา ทำให้การดำเนินกิจกรรมทางสังคมของชาวไทดำปัจจุบันดำเนินอยู่ภายใต้อิทธิพลของพุทธศาสนาเป็นส่วนใหญ่ แต่อย่างไรก็ตามการนับถือกะละฮ้อง การเลี้ยงผีบรรพบุรุษ พิธีเสนเรือน และพิธีปาดตง ยังคงยึดถือปฏิบัติพิธีกรรมกันอย่างเคร่งครัด นอกจากนั้นสถานภาพทางสังคมของผู้ชายก็ยังคงได้รับการยอมรับตามจารีตประเพณีของไทดำอย่างดั้งเดิม

ชุมชนดอนมะลิคือชุมชนแรกของชาวไทดำในสุราษฎร์ธานี ที่ก่อตั้งขึ้นใน พ.ศ. ๒๔๙๗ และอพยพเข้ามาอีกครั้งใน พ.ศ. ๒๕๐๐ จากนั้นพระสงฆ์ ชาวไทดำได้เข้ามามีส่วนร่วมในการก่อสร้างสำนักสงฆ์ที่พัฒนามาเป็น วัดดอนมะลิ โรงเรียนบ้านไทรงาม ศูนย์เรียนรู้วัฒนธรรมไทดำ ในชุมชนมีหมอเสนที่ทำหน้าที่ ในเชิงพิธีกรรม สิ่งศักดิ์สิทธิ์ มีการรวมกลุ่มยุวชนสืบสานวัฒนธรรม ช่างฝีมือ และ กลุ่มสัจจะออมทรัพย์ ซึ่งเงื่อนไขเหล่านี้ ส่งผลให้ปัจจุบันชุมชนดอนมะลิกลายเป็นศูนย์กลางวัฒนธรรมของชาวไทยทรงดำในจังหวัดสุราษฎร์ธานี

สามารถอ่านรายละเอียดเพิ่มเติมได้ที่

http://suratthani.m-culture.go.th/th/db_105_suratthani_21/229857