ครกฝัดข้าว หรือ่ เครื่องฝัดข้าว

"ครกฝัดข้าว หรือ เครื่องฝัดข้าว" เป็นเครื่องมือที่ทำจากไม้สำหรับฝัดข้าวเปลือก ที่นวดเสร็จแล้ว จำนวนมากๆ เพื่อแยกเมล็ดข้าวที่สมบูรณ์ เศษฟาง ฝุ่น และเมล็ดข้าวที่ไม่สมบูรณ์ หรือภาษาถิ่น เรียกว่า "ข้าวลีบ" ออกจากกัน ให้เหลือแต่เมล็ดข้าวที่สมบูรณ์ เพื่อนำไปเก็บ นำไปข้าวโรงสี หรือขายได้ โดยใช้ใบพัดเป็นตัวคัดแยก ซึ่งเป้นภูมิปัญญาของคนสมัยก่อนเพื่อช่วยในการทุ่นแรง ในช่วงแรกใช้มือหมุน ช่วงหลังต่อมาใช้เครื่องยนต์เล็ก ๆ เป็นเครื่องทุ่นแรงแทนการหมุนด้วยมือ

ในสมัยก่อนนั้น เมื่อชาวนาเก็บเกี่ยวข้าวเสร็จแล้ว..ก็จะนำมาให้ควายเดินเวียนเหยียบกองรวงข้าวแห้งวนไปเรื่อยๆ จนกว่าเม็ดข้าวจะออกจากรวงจนหมด..ซึงเรียกว่า "นวดข้าว" จากนั้นจะนำเมล็ดข้าวเปลือกที่หลุดออกจากรวงเหล่านั้น..ไปทำการแยกเมล็ดที่ดี และ เมล็ดที่ลีบ ออกจากกันซึ่งเรียกว่า " ฝัดข้าว" ..โดยใช้เครื่องนี้..นี่เอง

วิธีการก็คือ..นำข้าวเปลือกทั้งหมดใส่ลงไปในช่องข้างบนแล้วค่อยๆปล่อยให้โรยลงไป เมื่อเราหมุนพัดลมด้วยแรงคน..เม็ดข้าวเปลือกที่ดีมีน้ำหนักมากก็จะไม่ถูกแรงลมพัดออกไปนอกเครื่องนี้ ก็จะไหลตกลงไปข้างล่าง..ซึ่งมีรางรองรับไว้..ส่วนเม็ดข้าวเปลือกที่ไม่สมบูรณ์หรือลีบ น้ำหนักเบาก็จะลอยไปตามแรงลมที่ใบพัดหมุนพัดออกไปข้างนอก...
นี่จึงเป็นภูมิปัญญาโบราณที่น่าทึ่งของชาวนาไทย..