ประวัติหมู่บ้านท่าควาย อำเภอปัว
บ้านท่าควาย ตั้งแต่ดั้งเดิมมีชื่อว่า บ้านลับ เป็นหมู่บ้านที่ตั้งอยู่บนฝั่งแม่น้ำปัว ที่ตั้งของหมู่บ้านมีตลิ่งสูงชัน ตอนเย็นจะไม่มีแสงอาทิตย์ส่องถึงท่าน้ำ เป็นที่ลับจากแสงอาทิตย์ และที่ท้ายหมู่บ้านมีลักษณะลาดต่ำลงไปถึงแม่น้ำ ประชาชนจะใช้แม่น้ำปัวในการอุปโภคบริโภค และในหมู่บ้านมีการเลี้ยงควายกันมาก ชาวบ้านจะปล่อยควายออกไปหากินในทุ่งนาตอนเย็น ก่อนนำควายกลับเข้าบ้าน จะให้ควายนอนแช่แม่น้ำปัวก่อน ดูเหมือนเป็นท่าของควาย หมู่บ้านนี้จึงได้ตั้งชื่อว่าบ้าน “ท่าควาย”จนถึงปัจจุบัน

บ้าน ท่าควาย ตั้งอยู่ห่างจากที่ว่าการอำเภอปัว 6 กม. และอยู่ห่างจาก จังหวัดน่าน 66 กม. พื้นที่ของหมู่บ้านเป็น ที่ราบลุ่มมีแม่น้ำปัวไหลผ่าน มีเนื้อที่ทั้งหมด 550 ไร่ ใช้ทำการเกษตรเป็นส่วนใหญ่ มีอาณาเขตดังนี้

ทิศเหนือ ติดกับ พื้นที่อำเภอเชียงกลาง
ทิศใต้ ติดกับ ลำน้ำปัว
ทิศตะวันออก ติดกับ บ้านหนาด หมู่ที่ 4 ตำบลไชยวัฒนา
ทิศตะวันตก ติดกับ บ้านป่าลาน หมู่ที่ 5 ตำบลปัว

อาชีพของคนในหมู่บ้าน
ประชากร ของบ้าน ท่าควาย หมู่ที่ 3 ตำบล ไชยวัฒนา อำเภอปัว จังหวัดน่าน เป็นชาว พื้นเมืองเหนือ นับถือศาสนาพุทธ ประกอบอาชีพหลัก ทางการเกษตร บางส่วนประกอบอาชีพอื่น เช่น รับจ้างก่อสร้าง อาชีพเสริมของชาวบ้าน เช่น การหาของป่าขาย

ประเพณีที่สำคัญ
ประเพณีสงกรานต์ และมีการสืบทอดขนบธรรมเนียมวัฒนธรรมดั้งเดิม คือ การบายศรีสู่ขวัญ ซึ่งเป็นส่วนหนึ่งของวิถีชีวิตของคนในหมู่บ้าน มีอิทธิพลต่อความคิดความเชื่อ และเป็นที่ยึดเหนี่ยวจิตใจ ให้

สถานที่สำคัญ
1. วัดศรีสระวงค์
2. ดงเสี้ยวบ้าน
3. ศาลเจ้าที่ท้าวมุ่ย
4. พระธาตุศรีรัตนมุงเมือง