ประวัติความเป็นมา

วัดมหาโพธิใต้ ตั้งอยู่เลขที่ 361 หมู่ที่ 3 บ้านท่ากระดังงา ตำบลมหาโพธิ อำเภอเก้าเลี้ยว จังหวัดนครสวรรค์ เป็นวัดเก่าแก่วัดหนึ่งในจังหวัดนครสวรรค์ และเคยเป็นวัดที่มีความเจริญรุ่งเรืองมาแล้วในอดีต จากศาสนสถานและโบราณสถานสมัยสุโขทัยและอยุธยา ได้รับพระราชทานวิสุงคามสีมาประมาณ พ.ศ. 2209 (อายุประมาณ 356 ปี) เป็นชุมชนที่อยู่ติดริมแม่น้ำปิง ซึ่งเป็นเส้นทางคมนาคมทางน้ำในอดีต มีพระเกจิอาจารย์ชื่อดัง คือ “หลวงพ่อเฮง” เป็นที่เคารพ ศรัทธาของชุมชน เป็นศูนย์ร่วมจิตใจของคนในชุมชน ยึดมั่นและปฏิบัติตามหลักธรรมทางศาสนา หลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง และสืบสานวิถีวัฒนธรรมไทยพร้อมทั้งส่งเสริม สนับสนุนให้คนในชุมชนพัฒนาตนเองให้มีคุณธรรม 4 ประการ คือ พอเพียง วินัย สุจริต และจิตอาสา ปัจจุบันมี พระครูนิยุตโพธิธรรม เป็นเจ้าอาวาสวัดมหาโพธิใต้

ประวัติตำบลมหาโพธิ

ตำบลมหาโพธิเป็นตำบลหนึ่งในเขตอำเภอเก้าเลี้ยว มีแม่นำปิงไหลผ่านด้านตะวันตกของตำบล ประชาชนส่วนใหญ่ประกอบอาชีพเกษตรกรรม มีการทำนาข้าว อ้อย และปลูกพืชสวนเช่นฝรั่ง มะลิ เป็นต้น รองลงมามีอาชีพรับจ้าง และค้าขาย ฐานะปานกลาง ส่วนใหญ่นับถือศาสนาพุทธ มีวัดพุทธในเขตรับผิดชอบจำนวน 3 วัด ส่วนชื่อของตำบลมหาโพธินั้นมีที่มา โดยเชื่อกันว่าในสมัยกรุงศรีอยุธยาตอนต้น พระเจ้าอยู่หัวรัชกาลใดไม่แน่ชัด ได้เสด็จประทับเรือพระที่นั่งขึ้นมาทางเหนือ เรือพระที่นั่งได้มาเกยตื้นเสด็จต่อไปไม่ได้ พระองค์จึงทรงอธิษฐานว่า หากเรือหลุดจากการเกยตื้นได้ จะทรงสร้างวัดให้ เมื่อสิ้นคำอธิษฐานเรือก็หลุดพ้นจากการเกยตื้น และสามารถแล่นต่อไปได้ จึงเสด็จขึ้นบนฝั่งและทรงทอดพระเนตรเห็นต้นโพธิ์ขนาดใหญ่ มีอักขระจารึกติดอยู่บนต้นโพธิ์ เมื่อเสด็จกลับพระราชวังแล้ว พระองค์จึงทรงสั่งให้ขุนนางสร้างวัดขึ้น ณ บริเวณที่เรือเกยตื้น ประชาชนเรียกว่าวัดศรีมหาโพธิ์ (วัดบน)
ในสมัยนั้น ต่อมาแม่น้ำได้เปลี่ยนทิศทาง ประชาชนได้อพยพตามแม่น้ำมาตั้งบ้านเรือนใหม่ ตามลุ่มแม่น้ำ และได้ตั้งชื่อหมู่บ้านใหม่นี้ว่า บ้านศรีมหาโพธิ์ ซึ่งต่อมาได้เปลี่ยนเป็น “บ้านมหาโพธิ”

ที่ตั้ง

วัดมหาโพธิใต้ ตั้งอยู่ทางทิศใต้ของอำเภอเก้าเลี้ยว และอยู่ทางทิศเหนือของจังหวัดนครสวรรค์ ห่างจากที่ว่าการอำเภอเก้าเลี้ยวประมาณ 2 กิโลเมตร และห่างจากศาลากลางจังหวัดนครสวรรค์ประมาณ 18 กิโลเมตรพื้นที่ส่วนใหญ่เป็นพื้นที่ราบสูง

อาณาเขตติดต่อ

วัดมหาโพธิใต้ ตำบลมหาโพธิ อำเภอเก้าเลี้ยว จังหวัดนครสวรรค์มีอาณาเขตติดต่อกับตำบลต่าง ๆ ดังนี้

การคมนาคม

การเดินทางโดยรถยนต์ จากนครสวรรค์ ถึงชุมชนคุณธรรมวัดมหาโพธิใต้ ตำบลมหาโพธิ อำเภอเก้าเลี้ยว จังหวัดนครสวรรค์ มีหลายเส้นทาง ดังนี้

- ผ่านเส้นทางหมายเลข 117 และหมายเลข 1084 ระยะทาง 17.6 กิโลเมตร

- ผ่านเส้นทางหมายเลข 1 ถนนเลี่ยงเมือง และหมายเลข 1084 ระยะทาง 22.8 กิโลเมตร

- ผ่านเส้นทางหมายเลข 1182 และหมายเลข 1084 ระยะทาง 19.3 กิโลเมตร

โบราณสถานที่สำคัญ

อุโบสถเป็นอาคารเครื่องก่อขนาด 4 ห้อง พบมากที่ จ.สุโขทัยและพิษณุโลก ศิลปะอยุธยาตอนต้น หน้าบันเป็นรูปเทพชุมนุม แผงแรคอสองเป็นรูปยักษ์ท้าวเวสสุวัณ สิงห์ สิงโตจีน เป็นที่มาของตำราใบลานสมัยอยุธยา สิงห์ เสือ คชสิงห์ สัตว์หิมพานต์ ประติมากรรมเขียนสีสกุลช่างพื้นบ้านที่งดงาม

เสมาหินชนวนจำหลัก ลวดลายเครือวัลย์ และดอกไม้ ศิลปะสุโขทัย ต่อถึงอยุธยาตอนต้น คล้ายเสมาวัดจุฬามณี จ.พิษณุโลก ( สร้าง พ.ศ.2007 ) และวัดพระศรีสรรเพชร์ จังหวัดอยุธยา มีคณะทำวิจัยเสมา บันทึกว่าเสมาโบสถ์วัดมหาโพธิใต้นี้ มีสัดส่วนลวดลายงดงามและสมบูรณ์ที่สุดในภาคกลางและภาคเหนือ

วิหารเป็นอาคารเครื่องก่อ ลักษณะคล้ายกับอุโบสถ ขนาดใกล้เคียงกันและสร้างอยู่เคียงคู่กัน

ศาลาการเปรียญเดิมเป็นศาลา 2 หลัง เชื่อมติดต่อกันหลังประธานสร้างประมาณ พ.ศ. 2418 มีเสาไม้กลมใหญ่ทั้งหมด ใช้สลักไม้ และสังฆวานร ฝีมือช่างโบราณมุงกระเบื้อง เกล็ดเต่าดินเผาไม่เคลือบ เพดานจิตกรรมเป็นลายดวงดารา ลายดอกไม้ ที่ชื่อลายดาวประจำยาม ดาวจงกล ฝีมือช่างพื้นบ้านมีลักษณะงดงามมาก เล่ากันต่อมาว่า ลวดลายเพดาน หลวงพ่อเฮง สมัยเป็นเณรได้ร่วมช่วยวาดด้วย กรมศิลปากร ชื่นชมศาลาหลังนี้ว่าเป็นอาคารไม้ที่มีลักษณะรูปทรงและสัดส่วนที่งดงามมาก

เจดีย์เป็นเจดีย์ย่อมุมไม้สิบสอง เดิมมี 2 องค์ ชำรุด เหลือ 1 องค์ แต่ส่วนยอดชำรุด และส่วนฐานถูกก่ออิฐหุ้มฐานเดิมไว้ ศิลปะอยุธยาตอนต้น