วัดคุ้มครองธรรม ตั้งอยู่เลขที่ ๗๔ บ้านคุ้ม หมู่ที่ ๑๒ ตำบลบ้านกลาง อำเภอสอง จังหวัดแพร่ สังกัดคณะสงฆ์มหานิกาย ที่ดินตั้งวัดมีเน้อที่ ๕ ไร่ ๓ งาน ๓๐ ตารางวา และตอนนี้กำลังขยายพื้นที่ออกไปโดยกำลังศรัทธาและการบริจาค วัดคุ้มครองธรรมสร้างเมื่อ พ.ศ. ๒๒๗๕ ได้รับวิสุงคามสีมา เมื่อวันที่ ๕ พฤศจิกายน พ.ศ. ๒๕๒๖ เขตวิสุงคามสีมา กว้าง ๒๐ เมตร ยาว ๔๐ เมตร เหตุที่ได้นามว่า “วัดคุ้ม” เพราะที่ตั้งวัดมีศาลเจ้า (เจ้าพ่อเลี้ยงกุมภัณฑ์) ตั้งอยู่ คนเมืองเหนือเขาเรียกที่อยู่ของเจ้าว่า “คุ้ม” พอมีคนมาตั้งบ้านเรียนก็เลยให้ชื่อบ้านว่า “บ้านคุ้ม” วัดก็เลยใช้ชื่อว่า “วัดคุ้ม” ตามชื่อของหมู่บ้าน อีกนัยหนึ่งมีเรื่องเล่าสืบต่อกันว่า สมัยโบราณที่วัดคุ้มรองธรรมเคยเป็นที่ประทับของเจ้าหลวงเมืองแพร่แต่ไม่ทราบว่าเป็นองค์ไหนได้เสด็จมาดูการคล้องช้างที่บริเวณวัดคุ้มซึ่งขณะนั้นมีสภาพเป็นป่าอยู่ ก็เข้าทำนองเป็นที่ประทับของเจ้าหลวงเรียกว่า “คุ้ม” โดยเฉพาะบริเวณวัดมีต้นศรีมหาโพธิ์อยู่ต้อนหนึ่งคาดว่าน่าจะปลูกพร้อม ๆ กับการสร้างวัด มีอายุประมาณ ๒๗๔ ปี ซึ้นต้นโพธิ์ตามตำนานเป็นต้นไม้สัญลักษณ์ของศาสนาพุทธ และตามความเชื่อมาแต่โบราณกาล จะมีประเพณีนำไม้ไปค้ำต้นโพธิ์ เพื่อค้ำบ้าน ค้ำเมือง คำพระพุทธศาสนา ตามวัดที่มีต้นโพธิ์ใหญ่ ๆ จากแนวคิดนี้ คุณครูสวัสดิ์ สังเวียนวงศ์ จึงได้นำเรื่องนี้มาปรึกษากับ พระครูมงคลธรรมรักษ์ เจ้าอาวาสวัดคุ้มครองธรรมขณะนั้นว่าน่าจะทำไม้ง่ามค้ำศรี ต้นศรีมหาโพธิ์ จำนวน ๓ ต้น เพื่อเป็นสัญลักษณ์ของความสามัคคีของพุทธศาสนิกชนทั้ง ๓ หมู่บ้าน คือบ้านคุ้มหมู่ที่ ๒ บ้านต้นผึ่งหมู่ที่ ๑๑ บ้านหล่ายหมู่ที่ ๑๒ ซึ่งเป็นคณะศัทธาเดียวกัน โดยคุณครูสวัสดิ์ สังเวียนวงศ์ และครอบครัวจะเป็นผู้นำสมทบทุนการก่อสร้างก่อนเป็นจำนวนเงิน ๓๐,๐๐๐ บาท (สามหมื่นบาทถ้วน) พระครูมงคลรักษณ์ เห็นชอบจึงทำผ้าป่าสามัคคี ๓ หมู่บ้านขึ้น ทางวัดกำหนดทำพิธียกไม้ค้ำศรี ต้นศรีมหาโพธิ์ขึ้นในวันอาทิตย์ที่ ๒๗ มีนาคม ๒๕๕๔ โดยมีนายอนุวัธ วงศ์วรรณ นายกองค์การบริหารส่วนจังหวัดแพร่ เป็นประธานในพิธียกไม้ง่ามค้ำศรี ต้นศรีมหาโพธิ์รวมพลังสามัคคีทั้ง ๓ หมู่บ้าน เพื่อเป็นสัญลักษณ์ในพระพุทธศาสนา และเป็นแหล่งท่องเที่ยวเชิงอนุรักษ์ วัฒนธรรม ของอำเภอสองสืบไป ตัวข้าพเจ้าเข้าไปนมัสการพระประธานมีโอกาสได้นำภาพและประวัติมาลงเว็บ ขอบอกว่าบรรยากาศในบริเวณวัดรุ่มรื่น เหมาะแก่การนั่งสมาธิ และให้เราได้ศึกษาสิ่งปลูกสร้างต่าง ๆ ที่ทางวัดต้องการสื่อให้เราได้เห็น เช่น พระเสมาธรรมจักร พระพุทธรูปปางลีลา เปรต ซึ่งล้วนแต่เป็นสื่อที่ทำให้เราได้นึกถึงสติ ละอายต่อการทำบาป ได้ดีเลยทีเดียว