ชื่อ ปรางค์ประธาน วัดพระศรีรัตนมหาธาตุ อายุ สมัยสุโขทัย ที่อยู่แหล่งที่ตั้ง ปรางค์ประธานวัดพระศรีรัตนมหาธาตุ อยู่ในเขตอุทยานประวัติศาสตร์สุโขทัย ตำบลเมืองเก่า อำเภอเมือง จังหวัดสุโขทัย สถานภาพของสถานที่ เป็นโบราณสถานได้รับการบูรณะและดูแลโดยกรมศิลปากร ความสำคัญในอดีต สภาพทางภูมิศาสตร์ วัดพระศรีรัตนมหาธาตุ เชลียง อยู่ตรงช่วงแหลมโค้งหักข้อศอกของแม่น้ำยมไหลขนาบทั้งซ้ายและขวา โดยหน้าวัดและปรางค์หันไปทางทิศตะวันออก สภาพทางเศรษฐกิจสังคม - ลักษณะเด่นทางวัฒนธรรม เป็นปรางค์ที่มีการก่อสร้างและบูรณะกันหลายยุคหลายสมัยคือ สมัยอิทธิพลศิลปะเขมร ศิลปะสมัยสุโขทัย และศิลปะสมัยอยุธยา ประวัติความเป็นมา ปรางค์ประธาน ก่อด้วยศิลาแลงฉาบปูนลักษณะรูปแบบสถาปัตยกรรมจัดอยู่ในสมัยอยุธยา ภายในซุ้มโถงมีสถูปดอกบัวตูมขนาดเล็กโผล่ขึ้นมาคล้ายถูกสร้างครอบทับ ตามผนังในองค์ปรางค์พบร่องรอยเดิมว่าคงมีจิตรกรรมฝาผนังแต่ลบเลือนไปมาก ส่วนบริเวณเรือนธาตุด้านหน้ามีบันไดขึ้นองค์ปรางค์ได้ ลักษณะฐานปรางค์องค์นี้ลักษณะเป็นวิหารคต 3 ชั้น ก่อผนังทึบและเจาะช่องแสง ซึ่งเมื่อพิจารณาดูแล้วฐานปรางค์แผ่ขยายกว้างออกไปทั้ง 3 ด้าน (ด้านหน้าเป็นพระวิหาร) คล้ายสร้างครอบสถูปหรือเจดีย์ที่สำคัญไว้ภายใน มีอายุอยู่ในช่วงสุโขทัยตอนต้นอย่างแน่นอนเนื่องจากขุดค้บพบฐานโบราณสถานก่อด้วยอิฐอยู่ใต้ฐานพระวิหารหลวง นอกจากนี้พบกระเบื้องเชิงชายรูปนางอัปสรและเทวดาซึ่งมีลักษณะร่วมสมัยศิลปะเขมรแบบบายน เช่นเดียวกับลายปูนปั้นยอดซุ้มกำแพงวัด ซึ่งทำเป็นรูปพระโพธิสัตว์อวโลกิเตศวรสี่พระพักตร์ ด้านล่างเป็นรูปเทพธิดานั่งในซุ้มส่วนล่างเป็นรูปนางอัปสรร่ายรำ ฐานพระวิหารด้านพระปรางค์ประดิษฐานพระพุทธรูปนั่งปางมารวิชัยที่บูรณะขึ้นมาใหม่ข้างพระประธานมีพระพุทธรูปลีลามีแผ่นหลังอยู่ทั้งสองข้างแต่ข้างหนึ่งเหลือแต่แผ่นหลังเพราะได้ย้ายองค์พระพุทธรูปไปจัดแสดงในพิพิธภัณฑ์แห่งชาติรามคำแหง จังหวัดสุโขทัย สองข้างของพระประธานอีกเช่นกันมีพระพุทธรูปยืนข้างละองค์ แต่จากสภาพที่เห็นเหมือนกับเป็นพระพุทธรูปยืนอยู่ในหลุม ที่เป็นเช่นนี้เนื่องมาจากการบูรณะที่ต้องการแสดงให้ทราบว่าแต่เดิมพระพุทธรูปยืนทั้งสององค์ยืนอยู่บนพระวิหารเดิม ต่อมาในสมัยโบราณได้บูรณะพระวิหารขึ้นใหม่โดยมีพื้นวิหารสูงขึ้นอันเป็นที่ประดิษฐานองค์พระประธานและพระพุทธรูปลีลาทั้งสองข้าง กำแพงวัดเป็นศิลาแลงแท่งกลมขนาดใหญ่ปักเรียงชิดติดกันเป็นรูปสี่เหลี่ยมผืนผ้ายาวประมาณ 60x90 เมตรมีคานทับหลังกำแพงมีทางเข้าออกด้านหลังเหนือซุ้มประตูทำเป็นรูปคล้ายหลังคา ยอดหรือซุ้มขึ้นไปปั้นปูนเป็นรูปพระโพธิสัตว์อวโลกิเตศวร สถานที่สำคัญ -