จารึกภาษาไทย อักษรไทยสมัยสุโขทัย พ.ศ.1835 ของพ่อขุนรามคำแหง เรื่อง บรรยายเขตแดน ประิเพณีกรุึงสุโขทัย เรื่อง ตั้งหนังสือไทย และสร้างพระแท่นมนังคศิลา ได้มาจากจังหวัดสุโขทัย ในปัจจุบัน ได้ตั้งไว้ที่หอสมุดแห่งชาติชลบุรี มีคำอ่านศิลาจารึกพ่อขุนรามคำแหงมหาราช ทั้งหมดมี ๔ ด้าน

คำอ่านศิลาจารึกพ่อขุนรามคำแห่งมหาราช ด้านที่ ๑ ยกตัวอย่าง ความว่า "พ่อกูชื่อศรีอินทราทิตย์ แม่กูชื่อนางเสือง พี่กูชื่อบานเมือง ดูพี่น้องท้องเดียวกันห้าคน ผู้ชายสาม ผู้หญิงโสง พี่เผือผู้อ้ายตายจากเผือเตียมแต่ยังเล็ก เมื่อกูขึ้นใหญ่ได้สิบเก้าเข้า ขุนสามชนเจ้าเมืองฉอดมาที่เมืองตาก พ่อกูไปรบขุนสามชน หัวซ้ายขุนตสามชนขับมา หัวขวาขุนสามชนเกลื่อนเข้า ไพร่ฟ้าหน้าใสพ่อกู หนีญญ่ายพายจแจ้น กูบ่หนี กูขี่ช้างเบกพล กูขับเข้าก่อนพ่อกู กูต่อช้างด้วยขุนสามชน ตนกูพุ่งข้างขุนสามชนตัวชื่อมาสเมืองแพ้ ขุนสามชนพ่ายหนี พ่อกูจึงขึ้นชื่อกูชื่อพระรามคำแหงเพื่อกูพุ่งช้างขุนสามชน เมื่อชั่วพ่อกู กูบำเรอแก่พ่อกู กูบำเรอแก่แม่กู กูได้ตัวเนื้อตัวปลา กูเอกมาแก่พ่อกู กูบำเรอแก่แม่กู กูได้ตัวเนื้อตัวปลากูเอามาแก่พ่อกู กูได้หมากส้มหมากหวาน อันใดกินอร่อยกินดี กูเอามาแก่พ่อกู กูไปตีหนังวังช้างได้ กูเอามาแก่พ่อกู ฯลฯ เป็นต้น

คำอ่านศิลาจารึกพ่อขุนรามคำแหงมหาราช ด้านที่ ๒

ยินเรียกเมื่อถาม สวนความแก่มันด้วยชื่่อ ไพร่ในเมืองสุโขทัยนี้จึ่งชม สร้างป่าหมากป่าพลูทั่วเมืองนี้ทุกแห่ง ป่าพร้าวก็หลายในเมืองนี้ ป่าลางก็หลายในเมืองนี้ หมากม่วงก็หลายในเมืองนี้ หมากขามก็หลายในเมืองนี้ ใครสร้างได้ไว้แก่มันกลางเมืองสุโขทัยนี้ มีน้ำตระพังโพยสี ใสกินดี...ดั่งกินน้ำโขงเมื่อแล้ง รอบเมืองสุโขทัยนี้ ตรีบูรได้สามพันสี่ร้อยวา คนในเมืองสุโขทัยนี้มักทาน มักทรงศึล มักโอยทาน พ่อขุนรามคำแหงเจ้าเมืองสุโขทัยนี้ ทั้งชาวแม่ชาวเจ้า ท่วยปั่วท่วยนาง ลูกเจ้าลูกขุน ท้งสิ้นทั้งหลาย ทั้งผู้ชายผู้หญิง ฝูงท่วยมีศรัทธาในพระพุทธศาสน ทรงศีลเมื่อพรรษาทุกคน เมื่อออกพรรษา ฯลฯ เป็นต้น

คำอ่านศิลาจารึกพ่อขุนรามคำแหงมหาราช ด้านที่ ๓

เบื้องตีนนอนเมืองสุโขทัยนี้ มีตลาดปสาน มีพระอจนะ มีปราสาท มีป่าหมากพร้าวป่าหมากลาง มีไร่มีนา มีถิ่นถาน มีบ้านใหญ่บ้านเล็ก เบื้องหัวนอนเมืองสุโขทัยนี้ มีกุฎีพิหาร ปู่ครูอยู่ มีสตรีตภงบส์ฺ มีป่าพร้าวป่าลางมีป่าม่วงป่าขาม มีน้ำโคก มีพระขพุง ผีเทพดาในเข้าอันนั้น เป็นใหญ่กว่าทุกผีในเมืองนี้ ขุนผู้ใดถือเมืองสุโขทัยนี้แล ไหว้ตรีพลีถูก เมืองนี้เที่ยง เมื่องนี้ตี ผีไหว้ปตีพลีบ่ถูก ผีในเขาอั้นบ่คุมบ่เกรงเมืองนี้หาย ๑๒๑๔ ศก ปีมะโรง พ่อขุนรามคำแห่งเจ้าเมืองศรีสัชชนาลัยสุโขทัยนี้ ฯลฯ เป็นต้น

คำอ่างศิลาจารึกพ่อขุนรามคำแหงมหาราช ด้านที่ ๔

พ่อขุนพระรามคำแหง ลูกพ่อขุนศรีอินทราทิตย์ เป็นขุนในเมืองศรีสัชชานาลัยสุโขทัย ทั้งมากาวลาวแลไทยเมืองใต้หล้าฟ้าฎ... ไทยชาวอูชาวของมาออก ๑๒๐๗ ศกปีกุน ให้ขุดเอาพระธาตุออกทั้งหลายเห็น กระทำบูชาบำเรอแก่พระธาตุได้เดือนหกวัน จึ่งเอาลงฝังในกลางเมืองศรีสัชชนาลัย ก่อพระเจีย์เหนือหกเข้าจึงแล้ว ตั้งเวียงผาล้อมพระมหาธาตุสามเข้าจึ่งแล้ว เมื่อก่อนลานสือไทยนี้บ่มี ๑๒๐๕ ศกปีมะแม พ่อขุนรามคำแหงหาใคร่ใจในใจ แลใส่ลายสือไทยนี้ ลบายสือไทยนี้จึงมีเพื่อขุึนผู้นั้นใส่ไว้ พ่อขุนพระรามคำแหงนั้นหาเป็นท้าวเป็นพระยาแก่ไทยทั้งหลาย หาเป็นครูอาจารย์สั่งสอนไทยทั้งหลาย ให้รู้บุญรู้ธรรมแท้ แต่คนอันมีในเมืองไทย ด้วยรู้ด้วยหลวก ด้วยแกล้วด้วยหาญ ด้วยแคะด้วยแรง หาคนจักเสมอมิได้ ฯลฯ เป็นต้น

รายละเอียดจากลายสือไทยสู่อักษรไทย