รายละเอียดของผลิตภัณฑ์ชุมชน

1) ประวัติความเป็นมา/ทุนทางวัฒนธรรม ที่เป็นแรงบันดาลใจในการผลิต

บ้านดงน้อย หมู่ ๓ ตั้งรกรากอยู่มาหลายร้อยปี ที่ตั้งเป็นโคก เป็นโนน และดอนสลับกันไป อาชีพส่วนใหญ่ทำเกษตรกรทำนา ทำไร่ วิถีชีวิตอยู่กับดิน กับฟ้า ทำให้เกิดการพัฒนาอาชีพจากทำการเกษตรและผู้หญิงจะมีความสามารถในการทอผ้า ใช้เองมาตลอด โดยมีการปลูกฝ้ายเอง

จากวัตรปฏิบัติของผู้เฒ่าผู้แก่ในชุมชน ที่มักทอผ้าขาวม้า ผ้ามัดหมี่ และผ้าพื้นสีเดียว ไว้ใช้แต่เก่าก่อน นำสู่การสืบสานภูมิปัญญาท้องถิ่น ของกลุ่มแม่บ้านชุมชน และกลายมาเป็นแรงบันดาลใจของการริเริ่มจัดตั้งเป็น กลุ่มทอผ้าพื้นเมืองบ้านดงน้อย จังหวัดกาฬสินธุ์ ที่ยึดหลัก “ชุมชนพึ่งตนเอง” ซึ่งผสานอยู่กับการสร้างงาน สร้างอาชีพ ให้กับคนในท้องถิ่นอย่างยั่งยืนตั้งแต่การปลูกต้นฝ้ายเอง แล้วผู้สูงอายุที่มีความชำนาญในกระบวนการปั่นฝ้ายก็จะนำมาทอหูกค้นเครือฝ้าย สืบเส้นฝ้ายทางยืน ปั่นหลอดเตรียมทอผ้าฝ้ายด้วยกี่ทอผ้า จากนั้นส่งต่อสู่รุ่นลูกหลานในชุมชน ที่ได้ไปศึกษาเรียนรู้ในเรื่องการมัดย้อมสีธรรมชาติจากพืชพันธุ์ ต้นไม้ ที่หาได้ในชุมชน เช่น ต้นยางนา ฝาง ใบสมอ ใบหูกวาง มะหาด พร้อมออกแบบลวดลายมัดย้อมและลายมัดหมี่ที่สวยงาม

นอกจากนั้น คนในชุมชนที่พอมีความรู้ในการซ่อมแซม รักษา ก็มาร่วมซ่อมบำรุงอุปกรณ์ทอผ้าดั้งเดิมให้อยู่ในสภาพที่ใช้งานได้ ขณะที่เยาวชนที่ได้มีโอกาสไปเรียนรู้ในมหาวิทยาลัยหรือสถาบันการศึกษา ก็ลงมาช่วยในด้านการวางแผนการตลาด เพื่อส่งเสริมการขาย สร้างภาพลักษณ์ให้ผลิตภัณฑ์ชุมชน ในนาม ผ้ามัดย้อมสีธรรมชาติบ้านดงน้อย กลุ่มทอผ้าพื้นเมืองบ้านดงน้อย จังหวัดกาฬสินธุ์ ซึ่งได้รับรางวัลการันตีคุณภาพของผลิตภัณฑ์จากหลายสถาบัน

ทั้งหมดที่บอกเล่ามานี้ เพื่อแสดงให้เห็นว่า คำว่า “ชุมชนเข้มแข็ง” หรือ “ชุมชนพึ่งตนเอง” ไม่ได้เป็นคำสวยหรูที่ปรากฎในสื่อเท่านั้น แต่เกิดขึ้นได้จริงด้วยพลังของคนในท้องถิ่น

ดินของหมู่บ้านบ้านดงน้อย จังหวัดกาฬสินธุ์ มีคุณสมบัติที่แตกต่างจากบ้านอื่นคือ ทำให้ผ้ามีความนิ่ม จนปี 2549 ได้มีการจดทะเบียนเป็นกลุ่มวิสาหกิจชุมชนทอผ้าพื้นเมือง และได้ไปศึกษาดูงานการย้อมผ้าสีจากธรรมชาติ ได้นำมาสร้างสรรค์ผลิตภัณฑ์ใหม่เป็นผ้ามัดย้อมสีธรรมชาติ ก็ได้รู้ว่าเอกลักษณ์สำคัญของ ผ้ามัดย้อมสีธรรมชาติบ้านดงน้อย คือ ภูมิปัญญาการย้อมสีจากธรรมชาติ ด้วยวิธีการหมักด้วยโคลน กระทั่งได้ “ผ้าย้อมดิน หอมกลิ่นธรรมชาติ” ที่ชาวชุมชนภาคภูมิใจ

“กลุ่มทอผ้าพื้นเมืองบ้านดงน้อย ได้ก่อตั้งขึ้นในปี 2561 กลุ่มแม่บ้านทอผ้าพื้นเมืองบ้านดงน้อย มีความภาคภูมิใจในภูมิปัญญาและเทคนิคการเลือกเอาวัสดุในท้องถิ่นมาใช้ในการย้อมผ้ามัดย้อมสีธรรมชาติ ด้วยการนำผ้ามาหมักกับโคลนใต้ซากบัวและใบไม้ ที่ทับถมกันเป็นเวลานานจนมีสีดำเข้ม แล้วค่อยนำวัสดุธรรมชาติ อย่าง ดินแดง และเปลือกไม้หรือแก่นไม้ที่หาได้ในท้องถิ่นมาย้อมสีธรรมชาติ เช่น ต้นยางนา ฝาง ใบสมอ ใบหูกวาง มะหาด” “จากนั้นค่อยเพิ่มสีสันให้กับผืนผ้า โดยมีวิธีการย้อม 2 แบบ คือ ย้อมร้อนและย้อมเย็น แล้วค่อยเพิ่มลวดลายจากการมัดย้อมให้ผืนผ้า ซึ่งลวดลายนั้นก็สื่อถึงวิถีชีวิตของชาวบ้านดงน้อย อย่าง ลายปลา ที่เกิดจากการที่หมู่บ้านของเราตั้งอยู่ใกล้ห้วยโพธิ์ เป็นลำน้ำที่มีความอุดมสมบูรณ์ หรือลายดอกจำปา สื่อถึงเรื่องราวในอดีต ที่ในหมู่บ้านมีต้นจำปาใหญ่อยู่ เป็นต้น”

จุดเด่นของผลิตภัณฑ์

ย้อมด้วยสีธรรมชาติ จากโคลน รักษาอุณหภูมิความเย็นของผ้า ทำให้ผ้ามีความนิ่ม ทิ้งตัวได้ดี