ประวัติวัด

วัดถ้ำสุมะโน ตั้งอยู่หมู่ที่ ๑ ตำบลบ้านนา อำเภอศรีนครินทร์ จังหวัดพัทลุง อยู่ห่างจากศาลากลางจังหวัดพัทลุง ไปทางทิศตะวันตกตามถนนพัทลุง-ตรัง ประมาณ ๒๕ กิโลเมตร วัดถ้ำสุมะโน ได้รับการก่อตั้งขึ้นเมื่อพ.ศ.๒๕๓๐ โดยพระเดช สุมะโน ซึ่งเป็นชาวบ้านปอแดง ตำบลสะแกราช อำเภอปักธงชัย จังหวัดนครราชสีมา สาเหตุของการสร้างวัดถ้ำสุมะโนสืบเนื่องมาจาก เมื่อ พ.ศ. ๒๕๒๕ พระเดช สุมะโน ได้ตั้งจิตอธิฐานในพระอุโบสถวัดพระศรีรัตนศาสดาราม (วัดพระแก้ว) กรุงเทพฯ ว่า “ขอให้ข้าพเจ้าได้พบถ้ำที่ถูกใจ ที่เป็นรวมญาติ สร้างบารมี ร่วมสายโลหิตแห่งธรรมขององค์สมเด็จพระสัมมาสัมพุทธเจ้า” จากนั้นก็นั่งสงบสติอารมณ์ปรากฏในนิมิตเห็นเป็นถ้ำแห่งหนึ่งภายในภูเขา ต่อมาพระเดช สุมะโน ได้ธุดงค์ไปในจังหวัดต่างๆ ทุกภาคของประเทศไทย เพื่อค้นหาถ้ำตามที่นิมิตเห็น จนกระทั้ง พ.ศ. ๒๕๒๙ พระเดช สุมะโน ได้ธุดงค์ไปจำพรรษาที่ถ้ำเชียงดาว จังหวัดเชียงใหม่ และในคืนวันหนึ่งท่านได้เข้าสมาธิเห็นไปว่าถ้ำที่ต้องการค้นหาอยู่ที่ภูเขาเล็กๆ ในจังหวัดพัทลุง เมื่อออกพรรษาแล้ว พระเดช สุมะโน ได้เดินทางไปจังหวัดพัทลุง ได้สืบหาถ้ำหลายแห่งแต่ก็ไม่เจอ จนกระทั่งวันที่ ๒๕ เมษายน ๒๕๓๐ พระเดช สุมะโน ได้ค้นพบถ้ำแห่งหนึ่งที่บ้านน้ำใต้บ่อ ตำบลบ้านนา อำเภอเมืองพัทลุง จังหวัดพัทลุง ปากถ้ำมีดินทับถมอยู่มาก ซึ่งเป็นถ้ำที่ตรงกับที่ท่านนิมิตรเห็น ต่อมา พระเดช สุมะโน ได้รับความช่วยเหลือจากนายนรงค์ นพดารา และนางสาวอรทัย นพดารา บุตรตรีพร้อมด้วยญาติโยมจากจังหวัดภูเก็ต ประมาณ ๒๐ คนได้ช่วยกันพัฒนาถ้ำแห่งนี้ และติดต่อช่างมาระเบิดหินออกบางส่วน จนเห็นรูปร่างภายในถ้ำอย่างชัดเจน เพื่อเป็นเกียรติแก่พระเดช สุมะโน จึงได้ตั้งชื่อถ้ำนี้ว่า “ถ้ำสุมะโน” หลังจากมีการพัฒนาถ้ำสุมะโนเป็นสถานที่ประกอบศาสนกิจทางศาสนาของสงฆ์ และเป็นสถานที่ท่องเที่ยวแล้วได้มีการซื้อที่ดินจากเอกชนบริเวณใกล้ถ้ำสุมะโนเพิ่มเติม สร้างเป็นกุฏิสงฆ์ ศาลาการเปรียญ และอาคารอื่นๆ พอสมควรแล้วนายเจริญ เจริญศรี ได้ยื่นเรื่องราวต่อทางราชการเพื่อขออนุญาตสร้างวัดขึ้นบริเวณใกล้ถ้ำสุมะโน เมื่อวันที่ ๕ กุมกาพันธ์ ๒๕๓๓ และกรมการศาสนาอนุญาตให้สร้างวัดได้เมื่อวันที่ ๒๑ พฤษภาคม ๒๕๓๓ โดยใช้ชื่อว่า "วัดถ้ำสุมะโน" ตามชื่อถ้ำที่ค้นพบใหม่

สิ่งสำคัญของวัดถ้ำสุมะโน ได้แก่ ความสวยงามของธรรมชาติแวดล้อม มี ป่า เขา และถ้ำหลายแห่ง ซึ่งบางส่วนได้รับการปรับปรุง พัฒนา เพื่อประโยชน์ทางการเผยแพร่หลักธรรมพุทธศาสนา และเพื่อการท่องเที่ยวของจังหวัด บริเวณวัดได้มีการจัดแบ่งเป็นเขตพุทธาวาส และสังฆาวาสเป็นสัดส่วนได้สวยงาม ถ้ำสำคัญที่ได้รับการปรับปรุงเป็นสถานที่ประกอบกิจของสงฆ์ และเป็นสถานที่ท่องเที่ยว เช่น ถ้ำสุมะโน ถ้ำพุทธบัณฑิต ถ้ำพ่อ ถ้ำแม่ ถ้ำน้ำลอดหรือถ้ำท่านขาว เป็นต้น ถ้ำส่วนใหญ่มีการติดตั้งไฟฟ้าตลอด พื้นถ้ำมีการปูลาดด้วยปูนซีเมนต์ บางถ้ำประดับด้วยอิฐบล็อก บางแห่งมีการทำท่อระบายน้ำเพื่อกันความชื้นภายในถ้ำ ทุกถ้ำจะมีพระพุทธรูปสำริดสร้างใหม่ประดิษฐานไว้สำหรับกราบไหว้บูชา ถ้ำที่ได้รับการปรับปรุงมากที่สุดและเด่นที่สุด ได้แก่ ถ้ำสุมะโน ซึ่งเป็นถ้ำที่มีขนาดใหญ่มากอยู่ในระดับต่ำกว่าพื้นดินธรรมดาประมาณ ๗ เมตร

ภายในถ้ำกว้างขวางเกือบตลอดภูเขาทั้งลูก มีหินงอกหินย้อยสวยงามและมีซอกมุมมากมาย บางส่วนจึงจัดเป็นที่ทำสังฆกรรมของสงฆ์ สุดปลายถ้ำประดิษฐานพระพุทธรูปสำริดแบบพระพุทธชินราช ถ้ำนี้จึงเหมาะที่จะใช้เป็นสถานที่ท่องเที่ยวมากกว่าเป็นที่ทำสังฆกรรมของสงฆ์

วัดถ้ำสุมะโน สร้างขึ้นเมื่อวันที่ ๒๔ มกราคม พ.ศ.๒๕๓๕ ได้รับพระราชทานวิสุงคามสีมา เมื่อวันที่ ๓๐ มีนาคม พ.ศ.๒๕๕๘

เจ้าอาวาสปัจจุบัน ชื่อ พระมหาธีรโชติ ญาณรํสี

รางวัลที่ได้รับ

๑. วัดปฏิบัติธรรมแห่งที่ ๒ ของจังหวัดพัทลุง

๒. รางวัลหมู่บ้านรักษาศีล ๕

กิจกรรมประจำปี

๑. การปฏิบัติธรรมตลอดทั้งปี

๒. งานค่ายพุทธบุตร และอบรมพัฒนาจิต