งานประเพณีบุญกุ้ม ข้าวใหญ่ อำเภอวังเจ้า จังหวัดตาก

“บุญกุม ข้าวใหญ่” หรือบุญคุณลานนั้น เป็นบุญประเพณีของชาวอำเภอวังเจ้า จังหวัดตาก ที่แสดงให้เห็นจิตวิญญาณ ของชุมชนที่ดํารงอยู่ด้วยวิถีเกษตรกรรมมาช้านาน ด้วยความอุดมสมบูรณ์ของแผ่นดิน ด้วยสํานึกในบุญคุณ ของข้าวที่หล่อเลี้ยงชีวิตคนทุกคน นอกจากนี้เป็นการแสดงออกถึงพลังแห่งความร่วมแรงร่วมใจของชุมชน เพื่อสืบทอดจิตวิญญาณที่กล้าแกร่งของชาวนา มีการทําพิธีพราหมณ์บายศรีสู่ขวัญข้าวทุกปี เพราะชาว วังเจ้าเชื่อว่า แม่พระโพสพ มีอํานาจที่สามารถดลบันดาลให้ข้าวเจริญงอกงาม นําความอุดมสมบูรณ์มาให้ ชาวนาที่บูชาเทพีแห่งข้าว ด้วยเหตุนี้ชาวนาจึงมีพิธีบูชาแม่พระโพสพก่อนที่จะลงมือทํานาหรือระหว่างตกกล้า จนข้าวตั้งท้องออกรวง ไปจนถึงการเก็บเกี่ยวในที่สุด การทําพิธีบูชาแม่พระโพสพนั้นในสมัยต่อมา นิยมทํากันเมื่อเก็บเกี่ยวข้าวเสร็จแล้ว โดยนําข้าวมากองไว้กลางลานนวดแล้วทําพิธีบายศรีข้าวหรือเมื่อนวด ข้าวเสร็จจะได้ข้าวเปลือกกองใหญ่กลางลานนวด ชาววังเจ้าเรียกกองข้าวเปลือกใหญ่ว่ากุมข้าวใหญ่ และจะทําพิธีทางพราหมณ์ตามประเพณีปฏิบัติของบรรพชนเรียกว่า“พิธีรับขวัญข้าว” เพราะถือคติความเชื่อว่า ขณะที่เราทํานาเกี่ยวข้าวและนวดข้าวเราใช้เท้าเหยียบยํ่าข้าวจึงมีความจําเป็นที่จะต้องร่วมทําพิธีบูชาแม่พระ โพสพเพื่อขอขมาจะได้เป็นสิริมงคลต่อตนเองและครอบครัวให้มีแต่ความผาสุก

งานประเพณีบุญกุ้ม ข้าวใหญ่อำเภอวังเจ้า ทำให้เกิดความร่วมมือร่วมใจของประชาชนในชุมชนคุณธรรมรวมพลังวังเจ้า โดยมีผู้นำชุมชน ผู้นำทางด้านศาสนา เป็นผู้พาทำพิธี ทำให้เกิดความมั่นคงทางสังคมมีความสามัคคีเป็นปึกแผ่น ในด้านความมั่นคงทางเศรษฐกิจของชุมชน ประเพณีนี้ทำให้เกิดกระแสการไหลเวียนของเศรษฐกิจที่มีข้าวเปลือกเป็นตัวขับเคลื่อน นอกจากนี้ยังทำให้เกิดการแบ่งปันข้าวให้กับผู้ด้อยโอกาส ข้าวที่ถูกจำหน่ายสามารถนำเงินมาทำนุบำรุงพระพุทธศาสนาและในการจัดงานประชาชนสามารถนำสินค้าทั้งที่เป็นผลิตภัณฑ์ชุมชนมาสร้างรายได้ให้กับครอบครัว โดยมีการจัดกิจกรรมพอสังเขป ดังนี้

ช่วงเย็นวันแรก
- การแห่อัญเชิญพระแม่โพสพจากนาข้าวมายังบริเวณลานพิธี
- จัดทำซุ้มปราสาทข้าว,พานบายศรี,
- เจริญพระพุทธมนต์เย็น (นิมนต์พระสงฆ์ ๙ รูป)

ช่วงเช้าวันที่ ๒
- พระสงฆ์เจริญพระพุทธมนต์
- ถวายอาหารบิณฑบาต (พระสงฆ์ชุดเดิม) ช่วงเช้า

- ถวายจตุปัจจัย ไทยธรรม

- พระสงฆ์รูปหนึ่งแสดงพระธรรมเทศนาเกี่ยวกับปัญญาบารมี ๑

- บายศรีสู่ขวัญข้าว
- การแสดงศิลปะพื้นบ้าน