ข้าวยำปักษ์ใต้ ข้าวยำมาจากคำว่านาซิกาบู เป็นภาษามาลายูท้องถิ่น นาซิ แปลว่า ข้าว กาบู แปลว่า ยำ
ข้าวยำประกอบด้วย ข้าวสุกราดด้วยน้ำบูดู (หรือน้ำเคย) มะพร้าวคั่ว กุ้งแห้งป่น และผักสดหลายชนิดหั่นรวมกันลงไป แล้วคลุกกัน ผักบางชนิดที่ใส่มีเฉพาะในภาคใต้เท่านั้น เช่น ใบกระผังโหม ใบหมุย ข้าวยำ เป็นอาหารเพื่อสุขภาพที่มีผักสมุนไพรเป็นส่วนประกอบมากมาย เช่น ตะไคร้ ใบมะกรูด ใบชะพลู ใบยอ ใบขมิ้น ใบบัวบก ดอกดาหลา ถั่วฝักยาว ถั่วงอก นอกจากนี้ ยังมี มะนาว ส้มโอ มะม่วงเปรี้ยว ตะลิงปลิง หรือผักชนิดต่าง ๆ ที่หาซื้อได้ตามท้องตลาด

สรรพคุณทางยา

- มะพร้าว รสมันหวาน บำรุงกำลัง บำรุงเส้นเอ็น ใช้รักษาโรคกระดูก
- พริกขี้หนู รสเผ็ดร้อน ช่วยกระตุ้นให้เจริญอาหาร ขับลม ช่วยย่อยอาหาร
- กระเทียม รสเผ็ดร้อน ขับลมในลำไส้ แก้ไอ ขับเสมหะ ช่วยย่อยอาหาร แก้โรคทางผิวหนัง น้ำมันกระเทียมมีฤทธิ์ยับยั้งการเจริญของเชื้อรา แบคทีเรีย ไวรัส ลดน้ำตาลในเลือด ลดไขมันในหลอดเลือด
- หอมแดง รสเผ็ดร้อน แก้ไอเพื่อเสมหะ บำรุงธาตุ แก้ไข้หวัด
- มะนาว เปลือกผลรสขม ช่วยขับลม น้ำมะนาวรสเปรี้ยว ขับเสมหะ แก้ไอ แก้เลือดออกตามไรฟัน ฟอกโลหิต
- ตะไคร้ รสปร่ากลิ่นหอม แก้ปวดท้อง ขับปัสสาวะ บำรุงธาตุ ช่วยเจริญอาหาร
- ใบมะกรูด รสปร่ากลิ่นหอมติดร้อน ใช้ปรุงอาหารช่วยดับกลิ่นคาว แก้โรคลักปิดลักเปิด ขับลมในลำไส้ ขับระดู แก้ลมจุกเสียด
- มะม่วง รสเปรี้ยว ขับเสมหะ
- ถั่วฝักยาว รสมันหวาน มีคุณค่าทางอาหารสูง กระตุ้นการทำงานของกระเพาะ ลำไส้ บำรุงธาตุ
- ข่า รสเผ็ดปร่าและร้อน ช่วยขับลม ขับพิษโลหิตร้ายในมดลูก ขับลมในลำไส้
- ถั่วงอก สรรพคุณ ช่วยให้ ระบบขัยถ่ายเป็นปกติ เสริมสร้างภูมิต้านทาน ให้แก่ร่างกาย
- ใบชะพลู สรรพคุณ ใบ : รสเผ็ดร้อน เจริญอาหาร ขับเสมหะ ทำเสมหะให้งวด ทำให้เลือดลมซ่าน
- ใบขมิ้นชัน แก้ไข้เรื้อรัง ผอมเหลือง แก้โรคผิวหนัง แก้เสมหะและโลหิต แก้ท้องร่วง
-ใบบัวบก ทั้งต้น นำมาต้มน้ำดื่ม แก้ฟกช้ำได้ ลดอาการอักเสบได้ดี ทำครีมทาผิวหนังแก้อักเสบ และเป็นเครื่องดื่มแก้ร้อนใน
- กระถิน สรรพคุณ เมล็ดเป็นยาถ่ายพยาธิได้ รากใช้ปรุงเป็นยาอายุวัฒนะ ขับลม และขับระดูขาว
- ดอกดาหลา สรรพคุณ: ช่วยแก้ลมพิษ แก้โรคผิวหนัง ช่วยขับลม แก้ท้องอืดท้องเฟ้อ
- ส้มโอ มีวิตามินและแร่ธาตุช่วยบำรุงร่างกายให้แข้งแรง อาทิ โปรตีน, คาร์โบไฮเดรตและวิตามินซีที่มีมากจะช่วยในการป้องกันเลือดออกตามไรฟัน และป้องกันโรคหวัดได้ดี,

น้ำข้าวยำ

น้ำบูดู 1 ถ้วย น้ำเปล่า 3 ถ้วย ตะไคร้ทุบ 3 ต้น ใบมะกรูดฉีก 3-4 ใบ ข่าทุบ 3 แว่น น้ำตาลโตนด 3 ฝา

วิธีทำ

นำน้ำบูดูผสมน้ำเปล่าตั้งไฟ ใส่เครื่องปรุงทุกอย่างลงไป เคี่ยวไฟอ่อนๆ ประมาณ 20-30 นาที ให้ข้นเหนียว เวลารับประทานให้ราดเพียง 1-2 ช้อนชาก็พอ

หมายเหตุ

น้ำบูดูมีรสเค็มมาก จึงต้องเติมน้ำ (อาจเติมน้ำได้มากกว่านี้ เพราะน้ำบูดูแต่ละแหล่งมีความเค็มมากน้อยต่างกัน) น้ำบูดูสูตรนี้สามารถเก็บไว้ในตู้เย็นได้เป็นอาทิตย์ และเหมาะที่จะพกพาไปรับประทานเวลาเดินทาง ส่วนผักที่จะนำมารับประทานกับข้าวยำก็หาง่าย และไม่ต้องปรุงแต่งอีกด้วย

ผักในข้าวยำ

ถั่วงอก ถั่วฝักยาว แตงกวา ตะไคร้ ใบมะกรูด สะตอ ใบชะพลู ส้มโอ หรือมะม่วงซอย ถ้าอยู่ภาคใต้อาจใช้ดอกดาหลาหั่นฝอยด้วย แต่ในกรุงเทพฯหายาก ดังนั้นหาผักชนิดใดได้ก็ใช้อย่างนั้น ไม่ต้องครบก็รับประทานได้อร่อยค่ะ

เครื่องปรุงอื่นๆ

ใช้จมูกข้าวหรือเมล็ดทานตะวันแทนมะพร้าวคั่วก็ได้ พริกป่น กุ้งแห้งป่น มะนาว ถ้าที่บ้านมีเด็กๆด้วยและอยากให้เขาลองรับประทานดู ให้เพิ่มปลาไส้ตันเล็กๆทอดกรอบ โดยนำมาคลุกกับข้าวและน้ำข้าวยำ แล้วห่อด้วยสาหร่าย ก็อร่อยไปอีกแบบหนึ่ง

ประโยชน์ทางอาหาร

ข้าวยำปักษ์ใต้ที่ปรุงสำเร็จแล้วจะออกรสหลายรสด้วยกัน ได้แก่ รสมันของมะพร้าว รสเปรี้ยวจากมะม่วงดิบและน้ำมะนาว รสเค็มหวานจากน้ำบูดู รสเผ็ดของพริกป่น เรียกว่าเป็นอาหารที่บำรุงธาตุก็ไม่ผิดนัก อร่อยครบเครื่องด้วยสุขภาพ แล้วยังสามารถต้านมะเร็งลำไส้ใหญ่ได้ด้วย เนื่องจากข้าวยำเป็นอาหารที่มีเส้นใย จากผักหลายชนิด จากข้าวกล้อง เป็นจำนวนมาก หากการกินอาหารที่ไม่มีเส้นใย หรือมีไขมัน และเนื้อสัตว์ มากเกินไป อาหารพวกนี้เมื่อถูกกับน้ำย่อยแล้ว จะก่อตัวเหนียวเกาะติดกับผนังลำไส้ใหญ่ หากไม่ได้ถ่ายทิ้งนานเข้าจะทำให้เกิดสารก่อมะเร็ง เกิดเป็นมะเร็งลำไส้ใหญ่ได้ ดังนั้นจึงควรหันมากินอาหารที่มีเส้นใยจากผัก ผลไม้ และข้าวกล้อง ฯลฯ