ชื่อ ภูมิปัญญาด้านประเพณี (ลูกประคบ )

ชื่อ ชมรมผู้สูงอายุ หมู่ 3

ตำบลเชิงดอย อำเภอดอยสะเก็ด

จังหวัดเชียงใหม่ 50220 โทร.ศัพท์ 053 291488

ลูกประคบ คือ การนำสมุนไพรหลายๆ ชนิดมาห่อรวมกัน ส่วนใหญ่จะเป็นยาสมุนไพรที่มีน้ำมันหอมระเหย ซึ่งเมื่อถูกความร้อนจะระเหยออกมากลายเป็นกลิ่น เช่น ไพล ขมิ้นชัน ขมิ้นอ้อย ตะไคร้ มะกรูด การบูร โดยเราสามารถนำเอาสมุนไพรเหล่านั้นมาหั่น อย่างหยาบๆ จากนั้นห่อด้วยผ้าดิบ แล้วนำไปผ่านกระบวนการความร้อน ด้วยวิธีการนึ่งไอน้ำหรือใส่ไมโครเวฟ เพื่อให้สมุนไพรละลายออกมาเป็นตัวยา ซึมเข้าใต้ผิวหนังตามร่างกาย ถ้าใช้ไมโครเวฟจะต้องพรมน้ำให้ชุ่มมากกว่าการนึ่งด้วยไอน้ำ
สมัยโบราณจะใช้เหล้าขาวไปพรมด้วย เพราะเหล้าขาวเป็นตัวนำยา (หรือกษัยยา) เป็นการช่วยทำให้สมุนไพรละลายและซึมเข้าสู่ผิวหนังได้ดียิ่งขึ้น การนึ่งระยะแรกจะใช้เวลาประมาณ 10-15 นาที หากใช้ไมโครเวฟในการอุ่นลูกประคบ ห้ามพรมด้วยเหล้าขาวเด็ดขาด เพราะอาจทำให้เกิดอันตรายได้
ลูกประคบ เป็นวิธีการบำบัดรักษาของแพทย์แผนไทย ซึ่งสามารถนำไปใช้ควบคู่กับการนวดไทย โดยใช้การประคบหลังการนวดหรือประคบพร้อมนวดร่างกาย ลูกประคบจะประกอบด้วยสมุนไพร 12 ชนิด ที่มีสรรพคุณแตกต่างกันไป จึงทำให้ลูกประคบได้ชื่อว่า เป็นสมุนไพรสารพัดประโยชน์ ได้แก่

1. เหง้าไพล (Zingiberaceae) บรรเทาปวดเมื่อยลดการอักเสบ
2. ขมิ้นชัน (Turmeric) บรรเทาฟกช้ำ เม็ดผดผี่นคัน
3. ขมิ้นอ้อย (Zedoary) บรรเทาฟกช้ำ เม็ดผดผื่นคัน
4. ผิวมะกรูด (Kaffir lime, leech lime) บรรเทาลมวิงเวียน
5. ผิวส้ม (Orange) บรรเทาลมวิงเวียนทำให้เกิดกลิ่นหอมละมุน
6. ตะไคร้บ้าน (Lemon Grass, Lapine) บรรเทาปวดเมื่อยลดอาการอักเสบ
7. ใบส้มป่อย (Acacia concinna) ช่วยบำรุงผิว ชำระเมือกมัน
8. ใบมะขาม (Tamarind) บรรเทาอาการคันตามร่างกาย บำรุงผิว ชำระไขมัน
9. ใบขี้เหล็ก (Cassod Tree, Thai Copper Pod) ช่วยละลายไขมันใต้ผิวหนังทำให้หลับสบาย
10. พิมเสน (Borneo camphor) แต่งกลิ่น แก้พุพองแก้หวัด
11. การบูร (Camphor) แต่งกลิ่น บำรุงหัวใจ แก้พุพอง
12. เกลือแกง (salt) ช่วยดูดความชื้น ช่วยพาตัวยาซึมผ่านผิวหนังได้อย่างสะดวก