ว่านพญานาคราชลักษณะลำต้นจะโตขึ้นในลักษณะของการขึ้นแบบต้นบอนทั่วไป หัวเป็นเหง้า ก้านใบแทงขึ้นจากหัวมีลายกระรอบๆ ก้านใบ ปลายของใบเว้าหยักๆ ปลาย ใบแหลมเล็กเป็นไม้ฉ่ำน้ำ ลำต้นยาวรูปทรงกระบอกสามารถตั้งได้สูงถึง 60 ซ.ม. ขนาดเส้นผ่าศูนย์กลาง 2.5-4 ซ.ม. รอบลำต้นมีตาคล้ายรูปขนมเปียกปูน หรือหกเหลี่ยม มีหนาม 2 อันขนาด 1-2 มิลลิเมตร สีแดง อยู่ตรงกลางตาออกมาพร้อมใบ ลักษณะของใบคล้ายกับใบพายตรงปลายใบแหลม ใบออกจากลำต้นไม่มีก้าน ความยาวสูงสุด 10 ซ.ม. เมื่อโดนแดดจัดใบจะเป็นสีแดง

การออกดอกจะออกดอกเมื่อต้นแก่ ดอกจะออกจากลำต้นระหว่างตา ลักษณะของดอกจะเป็นเหมือนหูกระต่ายหงายท้อง กลีบดอกชั้นนอกที่อยู่ข้างบนจะสั้นแบน กลีบดอกชั้นนอกที่อยู่ข้างล่างจะยาวเหมือนหูกระต่ายมีรอยหยักตรงปลายกลีบ ดอกชั้นในเป็นวงกลมสีแดง เกษรสีเหลือง ดอกจะออกห่างจากยอดประมาณ 3-4 ชั้นตาล้อมยอดไว้

ลักษณะนิสัยเป็นไม้ชอบแดดทนแล้งจะแตกตายอดจากโคนต้น
ประโยชน์/สรรพคุณทางยาเถา รสเย็น แก้พิษตะขาบ แมงป่อง แก้พิษงู หรือถูกงูกัด สัตว์มีพิษกัด หมากัด และถอนพิษต่างๆ คั่วให้เหลืองหรือให้นำเถานาคราชตำกับเหล้า หรือน้ำซาวข้าวพอกที่ปากแผล จะช่วยระงับการเจ็บปวดได้ หรือดองสุราสรรพคุณขับโลหิตระดู แก้ปวดเอวปวดหลัง เนื่องจากโลหิตระดูไม่ปกติ

ความเชื่อว่านพญานาคราชไม้มงคลแห่งยศฐาบรรดาศักดิ์ช่วยเรื่องยศตำแหน่ง