| พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ มหาวีรวงศ์ เป็นพิพิธภัณฑ์ที่ถือกำเนิดจากการรวบรวมโบราณวัตถุ ศิลปวัตถุ ของสมเด็จพระมหาวีรวงศ์ (อ้วน ติสโส) อดีตพระเถระสำคัญของภาคตะวันออกเฉียงเหนือ ขณะดำรงตำแหน่งเป็นเจ้าอาวาสวัดสุทธจินดา อ. เมือง จ. นครราชสีมา โดยพระองค์ได้สะสมโบราณศิลปวัตถุจากจังหวัดต่างๆ ซึ่งขณะนั้น ทรงมีอำนาจปกครองคณะสงฆ์อยู่แล้ว นำมาเก็บรักษาไว้ที่วัด |
| ต่อมา ด้วยความตระหนักถึงคุณค่าทางการศึกษาโบราณศิลปวัตถุเหล่านี้ ได้มีการมอบสิ่งของที่สมเด็จพระมหาวีรวงศ์ (อ้วน ติสโส) รวบรวมได้ให้กับกรมศิลปากร เพื่อเผยแพร่ให้ประชาชนผู้สนใจชม ในปี พ.ศ. 2497 กรมศิลปากรได้สร้างอาคารชั้นเดียวทรงไทยประยุกต์ขึ้น 1 หลัง ภายในพื้นที่ของวัดสุทธจินดา จัดตั้งพิพิธภัณฑสถานแห่งชาติขึ้น ซึ่งนอกจากจะจัดแสดงของสมเด็จพระมหาวีรวงศ์รวบรวมไว้แต่เดิมแล้ว ยังจัดแสดงศิลปโบราณวัตถุที่ได้จากแหล่งโบราณคดี โบราณสถานในจังหวัดนครราชสีมา และจังหวัดใกล้เคียง รวมทั้งสิ่งของที่ประชาชนบริจาคให้เพิ่มเติมในภายหลังด้วย และตั้งชื่อพิพิธภัณฑสถานฯ ที่สร้างขึ้น เพื่อเป็นเกียรติแก่ผู้ริเริ่มก่อตั้งว่า "พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ มหาวีรวงศ์" |
การจัดแสดง :
| ส่วนใหญ่เป็นศิลปโบราณวัตถุที่สมเด็จพระมหาวีรวงศ์ (อ้วน ติสโส) รวบรวมไว้ และอีกส่วนหนึ่ง เป็นศิลปโบราณวัตถุที่ได้มาจากแหล่งโบราณคดี แหล่งโบราณสถาน ในเขตจังหวัดนครราชสีมา และจังหวัดใกล้เคียง รวมทั้งสิ่งของที่ประชาชนบริจาค |
ประเภทการจัดแสดง
ประวัติศาสตร์ศิลป มีห้องจัดแสดง 1 ห้อง |
โบราณวัตถุที่สำคัญ ประกอบด้วย
1. พระคเณคร์ ประทับนั่งอยู่ในซุ้ม พระกรและงวงซ่อมใหม่ กว้าง 31.5 เซนติเมตร ส่วนสูงพร้อมฐาน 67 เซนติเมตร ทำจากสำริด สมัยลพบุรี เลขหมวด 314/2497
2. ศิลาสลักภาพพระพุทธรูปปางสมาธิบนฐานบัว มีซุ้มและสถูปประกอบ ใต้สถูปมีอักษรจารึก สูง 110 เซนติเมตร ทำจากศิลา สมัยทวารวดี เลขหมวด 323/2497
3. พระพุทธรูปทรงเครื่องนาคปรก ปางสมาธิ กว้าง 72 เซนติเมตร สูง 20 เซนติเมตร ทำจากสำริด สมัยลพบุรี เลขหมวด 2/2543
4. สังข์ ลวดลายด้านบนเป็นรูปเหวัชระ ภายในมีซุ้มมีนาประกอบ 2 ข้าง มีรอยต่อ ยาว 25.3 เซนติเมตร ทำจากสำริด สมัยลพบุรี เลขหมวด 63/2497
5. กระปุกรูปช้างเคลือบสีน้ำตาล หัวหัก มีรอยต่อ งวง งา ขา หักชำรุด ปากกว้าง 3 เซนติเมตร สูง 16.5 เซนติเมตร เป็นเครื่องถ้วย สมัยลพบุรี เลขหมวด 174/2497
6. กลองมโหระทึก ชำรุด ฝาแตกแยกจากตัวกลอง กว้าง 72 เซนติเมตร สูง 40 เซนติเมตร ทำจากสำริด สมัยก่อนประวัติศาสตร์ รุ่น เฮเกอร์ 1 เอ เลขหมวด 37/2540
7. พระเก้าอี้ บุกำมะหยี่สีแดง พนักปักตราครุฑ ด้านบนเป็นลวดลายหล่อด้วยโลหะ เสาพนักทำเป็นรูปอาวุธ (ขวาน) กว้าง 43 เซนติเมตร สูง 128.5 เซนติเมตร ทำจากไม้ผสมโลหะ สมัยรัตนโกสินทร์ เลขหมวด 1/2499/1 และ 1/2499/2
| เก้าอี้พระที่นั่ง ประกอบด้วยโต๊ะ 1 ตัว เก้าอี้ 2 ตัว ใช้เป็นที่ประทับใน 3 รัชกาล คือ |
| 1. ในรัชกาลที่ 5 จัดถวายเป็นที่ประทับของพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวรัชกาลที่ 5 และสมเด็จพระศรีพัชรินทร์ทรา บรมราชชนนี เมื่อคราวเสด็จประพาสจังหวัดนครราชสีมา เพื่อทรงทำพิธีเปิดทางรถไฟสายกรุงเทพฯ - นครราชสีมา วันที่ 20 - 25 ธันวาคม พ.ศ. 2443 |
| 2. ในรัชกาลที่ 6 จัดถวายเป็นที่ประทับ เมื่อคราวเสด็จประพาสจังหวัดนครราชสีมา และทำพิธีฉลองโล่ห์กองทหารม้า เมื่อยังดำรงพระยศเป็นพระบรมโอรสาธิราชเจ้าฟ้ามหาวชิราวุธ วันที่ 12 - 20 มกราคม พ.ศ. 2446 |
| 3. ในรัชกาลที่ 9 ผู้ว่าราชการจังหวัดนครราชสีมา นายสุวรรณ ลื่นยศ ได้มอบให้ครูโรงเรียนสุรนารีวิทยา ครูโรงเรียนการเรือนและนาย ส.จิว มานะศิลป์ เป็นผู้ทำการซ่อมแซม และได้จัดถวายเป็นที่ประทับของพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว และพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ เพื่อให้ราษฎรเข้าเฝ้า ณ บริเวณหน้าศาลากลาง จังหวัดนครราชสีมา วันที่ 2 พฤศจิกายน พ.ศ. 2498 |
524 
