ไทญ้อ

ไทญ้อ เป็นชาวไทยในภาคอีสาน อีกกลุ่มหนึ่ง ที่เรียกตัวเองว่าไทญ้อ มีถิ่นอาศัยในจังหวัดต่าง ๆ เช่น ไทญ้อในจังหวัดสกลนคร, ไทญ้อ ในตำบลท่าขอนยาง จังหวัดมุกดาหาร ไทญ้อในอำเภอบุ่งคล้า อำเภอบึงโขงหลง อำเภอเซกา อำเภอเมือง จังหวัดบึงกาฬ

ไทญ้อ กลุ่มที่อยู่จังหวัดบึงกาฬ สันนิษฐานว่าเป็นกลุ่มเดียวกับที่อพยพกันมาจากเมืองหงสา แขวงไชยบุรีของลาวในสมัยพระเจ้าอนุวงศ์มาตั้งรกรากอยู่ที่ปากน้ำสงครามตั้งเป็นเมืองชื่อ “ไชยะสุทธิ์อุตมะบุรี” แต่ได้อพยพไปอยู่ที่เมืองหลวงโปงเลงท่าติดชายแดนญวณในคราวหนึ่งแล้วจึงย้ายกลับมาอยู่ท่าอุเทน

อีกกลุ่มหนึ่ง ค้าขายเกลือ ขึ้นมาตามลำแม่น้ำโขง เป็นพ่อค้า เป็นกะลาสีถ่อเรือ หาที่ทำกิน และได้ตั้งถิ่นฐานอยู่แถบ อำเภอบุ่งคล้า
มาผสมผสานกับไทกะเลิง ผู้มาตั้งหลักปักฐานก่อน แต่เป็นกลุ่มน้อย ส่วนใหญ่ก็เป็นไทยญ้อ ในปัจจุบันชาติพันธุ์ของไทยญ้อหลงเหลือน้อย คนเฒ่าคนแก่ดั่งเดิมได้เสียชีวิตเกือบทั้งหมด เหลือไว้แต่ชนรุ่นหลัง

การแต่งกาย

คนญ้อ จะมีผิวเหลืองขาว รูปร่างสูงโปร่ง เดิมผู้ชายไว้ผมโหยง (ทรงมหาดไทย) ส่วนผูหญิงไว้ผมยาวเกล้าตรงกลางศรีษะ การแต่งกายผู้ชายนิยมใส่เสื้อทอด้วยผ้าสีดำเรียกว่า “เสื้อปีก” คล้ายเสื้อใส่ทำนา นุ่งโจงกระเบน ผู้หญิงนิยมนุ่งซิ่นหมี่ มีเชิงแบบ “ตีนเต๊าะ” แบบชาวภูไท แต่แถบเล็กกว่า

เอเจียน แอมอนิเย นักสำรวจชาวฝรั่งเศส ได้บันทึกเกี่ยวกับการแต่งกายของชาวย้อไว้เมื่อวันที่ 23 มกราคม 2425 ว่า “หญิงสาวจะมีผิวขาวรูปร่างสูงโปร่ง คงจะเป็น คนลาวที่สวยที่สุด พวกเขาใส่กำไลเงินและนุ่งซิ่นลาย ชอบผ้าสไบสีแดงมากกว่าสีเหลือง ผู้ชายจะตัดผมสั้นแบบสยาม ไว้เคราสั้น และสวมใส่เสื้อแบบคน ลาวอื่นๆน ุ่งผ้าม่วงใน ท้องถิ่น ทำจากไหมหรือฝ้าย”

ภาษาชาวญ้อจัดอยู่ในกลุ่มตระกูลภาษาไท-กระได ชาวญ้อมีภาษาพูดโดยพื้นฐานเสียงแตกต่างไปจากภาษาไทยลาว (ภาษาไทยอีสาน) ตรงที่ฐานเสียงอักษรสูง และเสียงจัตวา จะเน้นหนักในลำคอ น้ำเสียงสูง อ่อนหวาน ฐานเสียงสระ เอือ ใอ ในภาษาไทยลาวจะตรงกับฐานเสียงสระ เอีย และ เออ ตามลำดับ เช่น เฮือ เป็น เฮีย ให้ เป็น เห้อ ประโยคว่า อยู่ทาง ได เป็น อยู่ทางเลอ เจ้าสิไปไส เป็น เจ้านะไปกะเลอ เป็นต้น

ตัวอย่างภาษาพูดของชาวย้อ หัวเจอ-หัวใจ, หมากเผ็ด- พริก, กินเข้างาย-กินข้าวเช้า,หัวสิเคอ-ตะไค้, ไปกะเลอ, ไปเตอ-ไปไหน

ชาวไทญ้อไม่มีภาษาเขียนไม่มีตัวอักษรของตนเอง ในอดีตเคยใช้อักษรธรรมหรืออักษรไทยน้อย เช่นเดียวกับชาวอีสาน ปัจจุบันใช้อักษรไทยทั้งสิ้น